مروری بر چهار دهه پژوهش های سیب زمینی در منطقه‌های جنوبی ایران.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات خوزستان (بهiبان)

2 مرکز تحقیقات جیرفت

چکیده

سیب­زمینی تولیدشده در منطقه­ های معتدل کشور در پاییز و روزهای نخستین زمستان به مصرف می­رسد و بعد از آن، خلاء این محصول در بازار ایجاد می شود. با کشت پاییز و زمستان سیب­ زمینی در منطقه­ های جنوبی کشور و عرضه آن در زمستانِ و بهار می­توان این خلاء را جبران کرد. رقم­ های سیب‌زمینی مناسب برای کشت‌ در جنوب کشور  مانند ’ساوالان‘، ’جاوید‘، ’خاوران‘، ’بانبا‘ و ’جلی‘ باید دارای ویژگی‌هایی از جمله زودرسی، جوانه‌زنی سریع، دوره خواب کوتاه، پرمحصول و متحمل به تنش­ های دمایی باشند. در صورتی که 25% کود نیتروژنی مورد نیاز از منبع ورمی کمپوست تامین شود و همچنین درصورت کاربرد محرک­ های رشد، مقدار محصول کل و قابل فروش و درآمد کشاورزان افزایش و ویژگی‌های کیفی ژوخه (غده) بهبود خواهد یافت. به ­منظور تولید بیشینه محصول قابل­ فروش و رسیدن به بیشترین کارآیی مصرف آب در سیستم آبیاری قطره ­ای، تامین80% نیاز آبی در سرتاسر دوره رشد و نمو گیاه توصیه می شود. مقایسه محصول دو کشت پاییزه و زمستانه مشخص کرد، به شرط نبود یخبندان، محصول کل و محصول قابل فروش کشت پاییزه به­ترتیب 43/3 و 05/4 تن در هکتار در مقایسه با  کشت زمستانه افزایش دارد، اما با توجه به احتمال یخبندان در دوره رشد و نمو سیب‌زمینی پاییزه کشت زمستانه بر کشت پاییزه برتری دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Four Decades of Research on Potato (Solanum tuberosum L.) Cultivation in Southern Iran: A Review

نویسندگان [English]

  • Abdulsattar Darabi 1
  • Ahmad Aien 2
1 Agricultural Reaserch organization
2 Jiroft Research Center
چکیده [English]

 The potatoes produced in temperate regions of Iran are consumed in autumn and early winter, and after that there is a shortage of potatoes in the market. This shortage can be eliminated by potato cultivation in autumn and winter seasons in the southern regions of Iran and supplying products in late winter and spring. Short dormant period, rapid sprouting, early maturity, tolerance to temperature stress and high yielding are characters of cultivars, such  as ‘Savalan’, ‘Javid’, ‘Khaveran’, ‘Banba’ and ‘Jelly’, that  are recommended for   production in southern regions of Iran. The total and marketable yield and qualitative characteristics of potato as well as farmers’ income can increase by application of 25% of required nitrogen fertilizers as vermicompost and use of plant growth biostimulants. Supplying of 80% full irrigation in drip irrigation system from plant emergence to harvesting was recommended to produce maximum marketable yield and the highest water use efficiency. Comparison of the yield of autumn and winter cultivation showed that if frost did not occur, the total and marketable yield of autumn cultivation was significantly higher (3.43 and 4.05 t ha-1, respectively) than winter cultivation. However, due to the probability of frost advents in autumn cultivation, the winter cultivation is preferred.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autumn cultivation
  • Cultivar
  • Planting date
  • Pre-sprouting
  • Winter cultivation
  1. 1- آیین، ا. 1400. بررسی عملکرد و صفات زراعی ارقام جدید سیب زمینی در کشت پاییزه و زمستانه در جنوب کرمان. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه  نهال و بذر. 46 صفحه.

    2- آئین، ا. و ا. جلالی.1397. اثر نیترات کلسیم بر عملکرد ارقام سیبزمینی Solanum tuberosum)) در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در جنوب استان کرمان. مجله علوم زراعی ایران 208-193:(3)20.

    3- افشار منش، غ. ر. 1391. اثر کشت مخلوط بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت و سیب­زمینی در کشت زود هنگام بهاره در منطقه جیرفت. مجله علوم زراعی ایران  333-345:(4)14.    

    4- بیدشکی، ا.، م. ج. آروین، ا. آئین، م.ر. حسندخت و ا. خلیقی. 1399. تأثیر سلنیوم بر صفات کمی و کیفی، انباشت سلنیوم و کاهش تجمع نیترات در غده سیب‌زمینی. نشریه تغذیه گیاهان باغی 70-59:(2)3.

     5- بی­نام. 1399. آمار نامه کشاورزی. جلد اول محصولات زراعی. سال زراعی 98-1397. وزرات جهاد کشاورزی. معاونت برنامه ریزی و اقتصادی. دفتر آمار و فن آوری اطلاعات. تهران، صفحه  40.

    6- جلالی، م.، س.و.  اسلامی، س. محمودی و ا. آئین. 1399. اثر کنترل علف های هرز بر رشد و عملکرد محصول در کشت مخلوط افزایشی کینوا (Chenopodium quinoa Willd) و سیب‌زمینی (Solanum tubersum L.) . نشریه پژوهش‌های زراعی ایران 464-451:(4)18.

    7- حسن پناه، د.، ح. حسن‌آبادی، ر. احمدوند، ا. موسی پور گرجی، خ. پرویزی، م. کاظمی، ا. جلالی، ر. حاجیانفر، م.ح. عالم خومرام و ع. دارابی .1398. جاوید، رقم جدید سیب­زمینی مناسب برای مناطق کشت بهاره و پاییزه کشور. نشریه علمی یافته­های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی 47-37:(1)8.

    8- حسین پناهی، ف.، ع. ر. کوچکی، م. نصیری محلاتی و ر. قربانی. 1388. ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد در کشت مخلوط ذرت و سیب­زمینی. مجله پژوهشهای زراعی ایران 29-23:(1)7.

    9- خاوری، ح. و ن. معلمی. 1371. اثر رقم و تاریخ کاشت بر رشد و عملکرد سیب­زمینی در زراعت پاییزه تحت شرایط اقلیمی خوزستان در منطقه شوشتر. خلاصه مقالات اولین سمینار تحقیقات سبزی و صیفی، 26-29 مهر. کرج:  صفحه‌های 33 تا 35.

    10- خدادادی، م . و م. حیات زاده. 1382. اثرات کشت توام سیب­زمینی در تاریخ­های مختلف با ذرت بر عملکرد کمی سیب­زمینی و بهره­وری از واحد سطح در کشت پاییزه. خلاصه مقالات سومین کنگره علوم باغبانی ایران. 12-10شهریور. کرج: صفحه‌های 299 تا 300.

    11- خدادادی، م.، ع. دارابی، ی. قریه میرزایی، م. حیات زاده و ک. خیری. 1382. بررسی و تعیین ارقام مناسب و پر محصول سیب­زمینی در استان­های جنوبی کشور. خلاصه مقالات سومین کنگره علوم باغبانی ایران. 12-10 شهریور. کرج: صفحه‌های 300 تا 301.

    12- دارابی، ع. 1379 الف. بررسی اثرات عمق کاشت بر عملکرد ارقام سیب زمینی در کشت پاییزه. دومین کنگره علوم باغبانی ایران. 31-29 شهریور کرج، صفحه 352 .

    13- دارابی، ع. 1379 ب. بررسی اثرات تراکم بوته بر عملکرد ارقام سیب زمینی در کشت پاییزه. دومین کنگره علوم باغبانی ایران. 31-29 شهریور. کرج: صفحه 354 .

    14- دارابی، ع. 1381. بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام سیب زمینی در کشت پاییزه. مجله نهال و بذر        252-254:(2)18.

    15-دارابی، ع. 1382 الف. مقایسه عملکرد کل و قابل­فروش سیب­زمینی زمستانه و پاییزه و معرفی ارقام سازگار برای استان خوزستان. خلاصه مقالات سومین کنگره علوم باغبانی ایران 12-10شهریور. کرج: صفحه‌های 303 تا 304.

    16-دارابی، ع. 1382 ب. بررسی کشت توام سیب­زمینی و ذرت (در کشت پاییزه). خلاصه مقالات سومین کنگره علوم باغبانی ایران. 12-10 شهریور. کرج: صفحه‌های 301 تا 302.

    17- دارابی، ع. 1386 الف. اثر کاشت پاییزه و زمستانه و تنش دما بر عملکردکل، عملکرد قابل فروش و اجزاء عملکرد چند رقم سیب­زمینی. مجله نهال و بذر  373-385:(3)23.

    18- دارابی، ع. 1386 ب.  اثر پیش­جوانه­زنی بر عملکرد کل و قابل­فروش و اجزای عملکرد سیب­زمینی. مجله علمی کشاورزی 1-12:(2)30.

    19-دارابی، ع. 1386 پ. اثر تراکم بوته و تاریخ برداشت بر عملکرد کل و اجزاء عملکرد چند رقم  سیب­زمینی در بهبهان. مجله نهال و بذر  233-244:(2)23.

    20-دارابی،  ع. 1392. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد کل و قابل فروش ارقام سیب­زمینی در خوزستان. مجله به­زراعی نهال و بذر 369-378:(3)29-2.

    21- دارابی، ع. 1396. بررسی شاخص­های زراعی- اقلیمی در مرحله­های مختلف فنولوژی و واکاوی رشد نژادگانهای جدید سیب­زمینی. مجله علوم و فنون باغبانی ایران 271-286:(3)18.

    22- دارابی، ع. 1398 الف. مطالعه شاخصهای زراعی اقلیمی در مراحل فنولوژی و عملکرد رقم های جدید سیب­زمینی در کشت زمستانه. علوم باغبانی ایران 769-778:(4)50.

    23- دارابی، ع . 1398ب .بررسی تأثیر فصل کاشت بر عملکرد و فنولوژی ارقام سیب­زمینی(Solanum tuberosum L.) با استفاده از شاخصهای نوری و حرارتی. نشریه تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی 77-65:(1)9.

    24- دارابی، ع. 1398. پ. اثر تاریخ کاشت بر خسارت یخبندان در زراعت سیب­زمینی در استان خوزستان. علوم کاربردی سیب‌زمینی 52-45:(2)2.

    25- دارابی، ع. 1399. ارزیابی اثر کم­آبیاری در مراحل مختلف فنولوژی بر عملکرد و خصوصیات زراعی ارقام سیب­زمینی در روش آبیاری قطره­ای. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه  نهال و بذر 71 صفحه.

    26- دارابی، ع. و غ. مشرف قهفرخی. 1388.بررسی اثرات تاریخ کاشت بر صفات کمی و کیفی پروزنی­های بذر حقیقی سیب­زمینی در خوزستان. زیتون 42-202:38.

    27-دارابی، ع. ، م .ر. رفیع و ت. نوروزی. 1389. بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام سیب­زمینی در منطقه رامهرمز. زیتون 65-208:60.

    28- دارابی، ع.  و س. ع. افتخاری. 1393. بررسی مراحل فنولوژی و برخی از شاخص­های رشد در ارقام سیب­زمینی. تولیدات گیاهی زراعت، اصلاح نباتات و باغبانی (مجله علمی کشاورزی) 53-68:(2)37.

    29- دارابی، ع. و ف. خضرزاده. 1394. رقم خاوران و کلون 8-397009 مناسب برای کشت پاییزه سیب­زمینی در استان خوزستان. نشریه علمی- ترویجی یافته­های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی 116-101:(2)4.

    30- دارابی، ع. و ر. صالحی . 1394بررسی اثر تاریخ کاشت بر روند تجمع مادۀ خشک و خصوصیات زراعی ارقام سیب زمینی تحت تأثیر یخ بندان در شرایط مزرعه. علوم باغبانی ایران 39-27:(1)64.

     31- دارابی، ع. و ش. امیدواری. 1399. بررسی اثرات تاریخ کاشت بر شاخص های زراعی- اقلیمی در مراحل مختلف فنولوژی ارقام سیب زمینی. نشریه پژوهشهای زراعی ایران 339-323:(3)18.

    32- رفیع، م. ر. و ع. دارابی. 1386.  بررسی تاثیر دور و میزان آبیاری بر عملکرد کل و قابل فروش ارقام سیب­زمینی.  مجله علمی کشاورزی 36-27:(1)30.

    33- رفیع، م .ر.، ع. دارابی و م. جوادزاده. 1400. بهبود عملکرد و کیفیت ژوخه­های تولیدی سیب­زمینی با کاربرد محرک‌های رشد در خوزستان.  علوم کاربردی سیب­زمینی 31-40:(1)4.  

    34- صباغ شوشتری، ه. 1371. سیب­زمینی و مسایل کشت آن در استان خوزستان. خلاصه مقالات اولین سمینار تحقیقات سبزی و صیفی، 26-29 مهر ماه. کرج صفحه های 54-55.

    35-صباغ شوشتری، ه. 1373. بررسی و مقایسه عملکرد ارقام سیب­زمینی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. 12 صفحه.

    36- علیمحمدی، ر.، ع. ایمانی و ع. رضایی. 1382. اثرات تراکم  و عمق کاشت بر روند رشد و عملکرد سیب­زمنی رقم دیامانت. مجله نهال و بذر  75-58:(1)19.

    37- کاظمی، م.، ح. حسن آبادی و ح. توکلی. 1390. مدیریت تولید سیب­زمینی. انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی. تهران. 156 صفحه.

    38- کیهانی، ع. و ع. صانعی­نژاد. 1394. واکنش رشد و عملکرد گیاه سیب زمینی به سطوح مختلف نیتروژن. به زراعی کشاورزی 594-583:(2)17.

    39- میرزایی، ی. و م. میلانی تبریز. 1381. بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام سیب­زمینی در منطقه جیرفت. چکیده مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات. 4-2 شهریور. کرج . صفحه 298.

    40- میرزایی، ی.، ح. حسن آبادی. 1381. بررسی اثرات عمق کاشت  بر عملکرد ژوخه و ویزگیهای زراعی شش رقم سیبب­زمینی در منطقه جیرفت. چکیده مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات. 4-2 شهریور. کرج. صفحه‌های 297 تا 298.

    41- میرزایی، ی.، د. مظاهری و م.ر. ساردوئی. 1381. بررسی اثرات کود پتاسیم بر عملکرد ارقام سیب­زمینی (طرح استمرار تولید) در منطقه جیرفت. چکیده مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات. 5-2 شهریور. کرج. صفحه 297.

    42- نجفی موسوی، س. ع. 1390. بررسی اثر زمان، روش آبیاری و الگوی کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سیب زمینی در منطقه جیرفت. یافته های نوین کشاورزی 421-414:(4)5.

    43- نیک زاد، م.، ج. طائی، ا. امیری، ذ. اعظمی و ن. بهرمند. 1394. بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سیب زمینی در منطقه جیرفت. همایش بین المللی پژوهش­های کاربردی در کشاورزی. خرداد 94. تهران: صفحه‌های 1 تا 7.

    1. Begum, M., M. Saikia, A. Sarmah, N. Jyoti Ojah, P. Deka, P. K. Dutta and I. Ojah. 2018. Water management for higher potato production: a review. Int. J .Curr.  Microbiol. Appl. Sci. 7(5): 24-33.
    2. Darabi, A., S. Omidvarib, A.R. Shafiezargarc, M.R. Rafie, and M. Javadzadeh. 2018. Impact of integrated management of nitrogen fertilizers on yield and nutritional quality of potato. J. Plant Nutr. 41(19):2482–2494.
    3. Felenji, H. and M. Ahmadizadeh. 2011. Evaluating yield and some traits of potato cultivars in fall cultivation of Jiroft Area. J. Appl. Enviorn. Biol. Sci. 1(12):643-649.
    4. Griffin, T S. and G. A. Porter . 2004. Altering soil carbon and nitrogen stocks in intensively tilled two-year rotations. Biol. Fertil Soils 39:366-374.
    5. Hijmans, R.J., B. Condori, R., Carillo. And M.J. Kropff. 2003. A quantitative and constraint-specific method to assess the potential impact of new agricultural technology: the case of frost resistant potato for the Altiplano (Bolivia). Agri. Syst. 76:895-9ll.
    6. Models, A., Y. Cendon and M.T. Barral. 2007. Evaluation of minicipal solid waste compost as a plant growing media component , by applying mixture design. Biores. Technol. 98: 324-332
    7. Omran, M.S., M. Taysee, M.M. El-Shinnawi, and M.M. El-Sayed, 1991. Effect of macro– and

         micro-nutrients application on yield and nutrients content of potatoes. Egyp. J. of Soil Sci. 31(1):27-42.

    1. Palta, J.P., J.B. Bamberg and S. E. Vega 2008. Improving freezing tolerance of cultivated potatoes: Moving frost hardy genes from wild potatoes and making real progress using precise screening tools. HortScience 43:1108.
    2. Pavak. M.J. 2016. Commercial potato production and cultural management. In: R. Navarre and M. Pavek  (Eds.),  Potato Botany, Production and Use CAB Internationa. pp. 83 –102.
    3. Safaryazdi, A., M., Lahoti and A. Ganjali. 2012. Effect of different concentrations of selenium on plant

         physiological characteristics of spinach (Spinacia oleraceae L.). J. Hort. Sci. 26(3):292-300.

    1. Tawfik, A.A., M.D. Kleinhenz and J.P. Plata. 1996. Application of calcium and nitrogen for mitigating heat stress effects on potatoes. Amer. Potato J. 73:261-273.
    2. Tomati, V., A. Grappelli and E. Galli, 1988. The hormone like effect of earthworm casts on plant growth. Biol. Fertilf. Soils 5:288-294.
    3. Skider, S. 2009. Accumulated heat unit and phenology of wheat cultivars as influenced by late sowing heat stress condition. J. Agr. Rural Dev. 7 (1 & 2):57-64.

    57.Van Dam, J., P.L. Kooman and P.C. Strik. 2008. Effects of temperature  and photoperiod on early growth and final number of tubers in potato (Solanum tuberosum L.). Potato Res. 39(1):51-62.

    1. Waglay, A., S. Karboune and I. Alli .2014. Potato protein isolates: recovery and characterization of their properties. Food Chem. 142:373-382.