بسته‌بندی محصول‌‌های کشاورزی، راهبردی برای کاهش ضایعات آن‌‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

آن‌چه در سیاست‌‌های بازاریابی و تبادل غذایی اهمیت دارد، توجه ویژه به هدف‌‌هایی چون عرضه، نگهداری، تبدیل، توزیع، و مصرف بهداشتی و با کیفیت غذاست. یکی از روش‌هایی که در سطح جهان مسیر رسیدن به هدف‌‌های یاد شده و کسب رضایت مشتری را هموار می‌‌کند، بسته‌بندی محصول‌‌های غذایی است. در گذشته، نقش اصلی بسته‌‌بندی، حفظ ویژگی‌‌های کیفی ماده غذایی بود تا سالم به دست مصرف‌‌کننده برسد، اما اکنون، نقش بسته‌‌بندی‌‌های مهندسی شده عبارتنداز: محافظت از محصول در برابر هر گونه آلودگی، حفظ یکپارچگی و تمامیت آن، چگونگی تهیه آن، شناسایی و معرفی محصول، جذابیت آن، ترابری راحت‌تر، افزایش بهره‌‌وری، آگاهی‌‌بخشی با درج اطلاعات لازم روی بسته و آسان‌‌شدن مصرف آن است. رسیدن به مجموعه این هدف‌‌ها، هدف بزرگتری چون کم ‌‌شدن ضایعات محصول‌‌ را به دنبال دارد. از این‌‌رو، به‌‌نظر می‌‌رسد که با پرداختن به جایگاه بسته‌‌بندی، بتوان از ضایعات محصول‌‌های کشاورزی به مقدار زیادی کم کرد. به طور کلی، نقش و جایگاه بسته‌‌بندی در نظام عرضه محصول‌‌های کشاورزی را ممکن است در چهار محور مهم خلاصه کرد،  امنیت غذایی، بالابردن ارزش افزوده، کاهش ضایعات و صرفه‌‌جویی در انرژی. بنابراین، در این مقاله ضمن تاکید روی دانش کافی و مهارت لازم مبتنی بر اصول علمی و فنی، که اولین گام در موضوع مهم بسته‌‌بندی است، درباره این چهار محور بحث خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Packaging of Agricultural Products, a Strategy to Reduce Waste

نویسنده [English]

  • B. Tajeddin
Associate Professor Agricultural Engineering Research Institute (AERI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO).
چکیده [English]

Supplying, saving, processing, distribution and consuming healthy and high quality foods are major objectives in food policy and marketing. Food packaging is an important issue to achieve these objectives and consequent customer satisfaction. In the past, the main role of packaging was to preserve food quality up to the stage of consumption. But now, the role of technological packaging is more diverse and includes protecting the product against any contamination, maintaining its integrity, the attractiveness of the product, ease of transportation, increased productivity and awareness by labeling of the necessary information on the package and ease of use.  Reaching these aims will help to achieve the goal of reducing product wastes. Hence, it seems that by addressing the packaging responsibility, the amount of agricultural wastes can be significantly reduced. In general, the role and place of packaging in the supply system of agricultural products can be summarized in the four main areas of food security, value added, wastes reduction, and energy saving. This paper focouses on the four above issues, while emphasizing on the sufficient knowledge and skills required on the basis of scientific and technical principles of packaging.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Food security
  • Health-packaging-food nexus
  • Value added
  • Waste reduction

مراجع

1- بی‌‌نام، 1392. سالانه 45 میلیون تن از محصول‌‌های کشاورزی به ضایعات تبدیل می‌‌شود. باشگاه خبرنگاران جوان، 22 اردیبهشت 92.
2- بی‌‌نام، 1394. ایران عضو دو سازمان جهانی صنعت بسته‌‌بندی شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، کد خبر 81984367، 10 اسفند 94.
3- بی‌‌نام، 1394.  نقش بسته‌‌بندی در صادرات محصول‌‌های کشاورزی. روزنامه آرمان امروز، شماره 2791، 9 تیر 94.
4- بی نام، 1395. آمار تکان‌‌دهنده فائو از هدر روی سالانه ۳۵ میلیون تن غذا در ایران- غذای ۱۵میلیون نفر دور ریز می‌‌شود. خبرگزاری تسنیم، شناسه خبر 1088735.
5- پایان، م. و م. حامدی. 1392. مروری بر کاربرد بسته‌‌بندی فعال در صنایع غذایی. فصلنامه علوم و صنایع غذایی      49-68:(10)38. 
6- تاج‌‌الدین، ب. 1383. بررسی اثر پوشش‌‌های پلیمری در بسته‌‌بندی مغز گردو. پژوهش و سازندگی (در زراعت و باغبانی)  2-8:(1)17. 
7- تاج‌‌الدین، ب. 1394. پاکسازی اولیه محصول‌‌های کشاورزی در مزرعه به‌‌منظور کاهش فرسایش برداشت. ترویج و توسعه آبخیزداری 39-42:(11)3. 
8- تاج‌‌الدین، ب. 1398. بسته‌‌بندی مواد غذایی با اتمسفر تغییریافته (MAP)، ترجمه. تهران: انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی، چاپ دوم.
9- جعفری، س.م. و ا. هارونی. 1392. ارزیابی بسته‌‌بندی مواد غذایی از دیدگاه مهندسی و تعیین مدت ماندگاری محصول‌‌های غذایی بسته‌‌بندی شده. فصلنامه علوم وفنون بسته‌‌بندی 61-71:(15)4. 
10- حسین لو، ف.، ف. پرسته و ف. حقیقی. 1395. اثربخشی آموزشی هنر (مولفه انبارداری، چیدمان و حمل و نقل) بر کیفیت طراحی هنری بسته‌‌بندی مواد غذایی. فصلنامه علوم و فنون بسته‌‌بندی 70-81:(28)7. 
11- عارفی، ا. و م. نکویی. 1389. تاثیر بسته‌‌بندی بر تصویر شناسه در  محصول‌‌های غذایی. چشم‌‌انداز مدیریت بازرگانی 107-124:(37)4. 
12- فامیل‌‌مومن، ر.، ف. شواخی و ب. تاج‌‌الدین. 1394. فناوری‌‌های پس از برداشت میوه‌‌ها و سبزی‌‌ها، کتاب دهه دوم تلاش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی صفحه‎‌های  139 تا 157.
13- گنجعلی، ن.، ح. پیری و ع. عطایی. 1387. بررسی بازاریابی و تجارت خرما در ایران. چکیده مقالات کنفرانس ملی خرما، دانشگاه سیستان و بلوچستان صفحه‎‌های  437 تا 453  .
14- مولایی، م. 1393. بررسی اثر بسته‌‌بندی بر صادرات محصول‌‌های صنعتی ایران طی سال‌‌های 1373 تا 1390. پژوهشنامه مدیریت بازاریابی  103-116:(2)1. 
15- میرمجیدی هشتجین، ع.، ر. فامیل مومن و ف. گودرزی. 1395. کاهش ضایعات محصول‌‌های کشاورزی راهبرد اصلی در ارتقاء امنیت غذایی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، به شماره ثبت 50875 مورخ 30/9/95 در مرکز فناوری اطلاعات و اطلاع‌‌رسانی کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
16.  Anonymous. 2006. Food security. Retrieved from: http://www.fao.org/fileadmin/templates/faoitaly/documents/pdf/pdf_Food_Security_Cocept_Note.pdf
17. Anonymous. 2008. Market statistics and future trends in global packaging. World Packaging Organization (WPO). Retrieved from:  www.worldpackaging.org
18. Anonymous. 2014. The water-energy-food nexus, a new approach in support of food security and sustainable agriculture. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy.
19. Anonymous. 2018a. Four Strategies for Energy Saving Packaging. Retrieved from: http://www.dupont.com/products-and-services/packaging-materials-solutions/sustainable-packaging/articles/energy-saving-packaging-strategies.html
20. Anonymous. 2018b. How packaging adds value? Retrieved from:  https://packhelp.com/how-packaging-adds-value/
21. Anonymous. 2018c. Key facts on food loss and waste you should know!  Retrieved from:  http://www.fao.org/save-food/resources/keyfindings/en/
22. Anonymous. 2018d. Packaging waste statistics. Retrieved from: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Packaging_waste_statistics
23. Asadi, A., M. Akbari, , Y. Mohammadi, , and G.H. Hossaininia. 2010. Agricultural wheat waste in Iran. Aust. J. Basic Appl. Sci. 4(3):421-428.
24. Bassin, S.B. 1988. Packaging: a key element in added value. J. Food Distrib. Res. 6-11.
25. Brandt, B. and Pilz, H. 2011. The impact of plastic packaging on life cycle energy consumption and greenhouse gas emissions in Europe. Plastics Europe, Association of Plastics Manufacturers. 7 pages.
26. Tajeddin, B. 2015. Cellulose-based polymers for packaging applications (Chapter 21). In: Lignocellulosic Polymer Composites, Vijay Kumar Thakur (Ed.). 477–498, Wiley (New Jersey, USA), Scrivener Publishing LLC, Massachusetts, USA.
27. Tajeddin, B. 2015. Natural nano-based polymers for packaging applications (Chapter 8). In: Eco-Friendly Polymer Nanocomposites: Chemistry and Applications, Vijay Kumar Thakur and Manju Kumar Thakur (Eds.), pp. 239-277, Springer, New Delhi, India.
28. Tajeddin, B. 2017. Packaging composite materials from renewable resources (Chapter 19). In: Handbook of Composites from Renewable Materials, Vol. 3: Physico-chemical and Mechanical Characterization, Vijay Kumar Thakur, Manju Kumar Thakur, and Michael R. Kessler (Eds.), pp. 525-561, Wiley, Scrivener Publishing, Beverly, USA.
29. Tajeddin, B., Ahmadi, B., Sohrab, F., and Ahmadi Chenarbon, H. 2018. Polymers for modified mtmosphere packaging applications (Chapter 14). In: Handbook of Food Bioengineering, Vol. 9: Food Packaging and Preservation, Alexandru Mihai Grumezescu and Alina Maria Holban (Eds.), pp. 457- 499, Elsevier, Academic Press (AP), London, UK.
30. Twin, A. 2019. The 4 Ps. Retrieved from:  https://www.investopedia.com/terms/f/four-ps.asp. Updated Apr. 11, 2019.
31. Venkatesan, P., R. Manavalan and K. Valliappan. 2009. Microencapsulation: a vital technique in novel drug delivery system. J. Pharma. Sci. Res. 1(4):26-35.
32. Verghese, K., H. Lewis, S. Lockrey and H. Williams. 2013. The role of packaging in minimising food waste in the supply chain of the future. Centre for Design, School of Architecture and Design, RMIT University, Australia. 50 p.
مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی
دوره 4، شماره 2
آذر 1398
صفحه 199-212

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار