نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
چکیده
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
The erosion data collected by plots and Cs137 methods as well as gauged river sediment yields (about 1000 places countrywide) were studied. Due to the large differences in the range of recorded data within each method and between the methods and the limited data compared to the large size and diversity of the country, it was necessary to find a suitable technique for scientific interpretation of these results. The median was selected as the most appropriate erosion/sedimentation measure of center. The median sediment yield rate of the measuring sites, which are mainly located in the mountainous areas of the country, was estimated at 336 t/km2/y. Using EPM estimates corrected by the observed sediment yield data, the country's total annual erosion is approximately 900 million tonnes (550 t/km2). Whereas, soil losses of about 300 plots in the rangelands, forests and drylands are often much less than 100 t/km2/y. In contrast, up to about 3,500 t/km2/y were measured on marl formations. Due to the large differences between erosion in plots and river sediment yields, it is likely that sensitive formations, dryfarming, gullies, landslides and streambank erosion have a greater role in sediment production. Limited sediment source studies also confirm the greater contribution of deep erosion features. Finally, by examining worldwide erosion/sediment yield maps and some global data, it was shown that despite the presence of erosion hot spots and basins with high sediment production in Iran, there are areas with much more critical conditions in Asia and the world.
کلیدواژهها [English]
1- آلدر، اچ. ال. و ای. بی. راسلر. 1392. مقدمهای بر احتمالات و آمار. مترجم: ع.ع. زالی و ج. جعفری شبستری، دانشگاه تهران، چاپ نهم 509 صفحه.
2- ابراهیمی گسکریی، ر. 1378. بررسی هدررفت عناصر غذایی پرمصرف N-P-K در اثر فرسایش خاک سطحی (اندازهگیری با رادیوایزوتوپ سزیم137) در چایکاریهای شرق استان گیلان. پایاننامه کارشناسی ارشد رشته خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس 263 صفحه.
3- احمدی، ح. 1395. ژئومورفولوژی کاربردی: فرسایش آبی (جلد 1). دانشگاه تهران، چاپ سوم، 688 صفحه.
4- امامی. ن.، ج. غیومیان، ا.ح. چرخابی و ر. رئیسیان. 1385. بررسی علل زمین لغزش افسرآباد به منظور پیشنهاد گزینههای مناسب جهت تثبیت. گزارشنهایی طرح پژوهشی. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری. 132 صفحه
5- تلوری، ع. 1375. برآورد تلفات بین راهی در یک حوزه آبخیز در منطقه خشک نیوسات ولز استرالیا. پژوهش و سازندگی 27:35-41.
6- تماب (مرکز تحقیقات منابع آب). 1376. بانک اطلاعات رسوب. بولتن وضعیت منابع آب کشور190-15:175.
7- جاماب (شرکت مهندسین مشاور). 1378. گزارش حوزههای آبریز. طرح جامع آب کشور. وزارت نیرو.
8- جعفریاردکانی، ع. و ر. بیات. 1391. بررسی وضعیت فرسایش و تولید رسوب و اولویت بندی آن در کشور. مجموعه مقالات هشتمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری. خرمآباد. ایران.
9- جعفریاردکانی، ع.، ا. پرتوی، ح.ر. پیروان و ج. قدوسی. 1382. تأثیر گچ در شیبهای مختلف بر روی آبدوی و فرسایش خاکهای ناپایدار. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری 54 صفحه.
10- چرخابی، ا.ح. 1388. برنامه راهبردی شناخت عوامل موثر بر فرسایش و رسوب. گزارش نهایی طرح پژوهشی. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.
11- حبیبی، م.، م. صانعی، پ. روزخش، س.ا. حسینی و م.ه. داودی. 1388. برنامه راهبردی تحقیقات مدیریت و حفاظت آبراههها و مسیلها. گزارش نهایی طرح پژوهشی. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.
12- حکیمخانی، ش.، م. عربخدری و ف. ایرانمنش. 1388. بررسی روش کمی استفاده از ردیابها در منشأیابی رسوبات آبی ریزدانه در حوضه ایستگاه پخش سیلاب پلدشت. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری 67 صفحه.
13- خواجوی، ا.، م. عربخدری، م.ح. مهدیان و ص. شادفر. ۱۳۹۴. بررسی مقادیر فرسایش و تلفات خاک در سطح کشور با استفاده از ارقام اندازهگیری شده روش سزیم ۱۳۷ و پلاتهای آزمایشی. پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز 137-151:(۱۱)6.
14- دفتر برنامهریزی کلان آب و آبفا. 1398. تدوین نقشه راه مطالعات پایه منابع آب کشور، گزارش نهایی پروژه پژوهشی موسسه تحقیقات آب.
15- روزیطلب، م.ح. 1369. ویژگیهای عمومی خاکهای ایران. نگرشی بر استعداد تولیدی و محدودیتهای آن. دانشمند 18-26:(43)28.
16- شادفر، ص.، م. صوفی، م. عربخدری و س. نبیپی لشکریان. 1395. جمعبندی پروژههای تحقیقاتی مرتبط با فرسایش خندقی. گزارش نهایی طرح پژوهشی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.
17- شاهویی، ص. 1368. بررسی فاکتورهای مؤثر در فرسایش خاک در ایستگاه تحقیقات حفاظت خاک و آب کوئین و تعمیم نتایج در تهیه نقشه فرسایش خاک آبخیز سرشاخه ملارود. پایاننامه کارشناسیارشد خاکشناسی دانشگاه تهران، 170 صفحه.
18- عربخدری، م. 1384. بررسی رسوبدهی معلق حوزههای آبخیز ایران. مجله تحقیقات منابع آب ایران 61-2:51.
19- عربخدری، م. 1393. مروری بر نرخ فرسایش آبی و تولید رسوب در ایران. ترویج و توسعه آبخیزداری 30-23:(4)2.
20- عربخدری، م. 1394. امکان برآورد فرسایش متوسط سالانه درازمدت مبتنی بر اندازهگیری فرسایش حاصل از چند رخداد بارندگی. ترویج و توسعه آبخیزداری 11-15:7.
21- عربخدری، م.، ع.و. خوجینی، ش. حکیمخانی، ا.ح چرخابی و ع. تلوری. 1388. برآورد رسوبدهی و تهیه نقشه تولید رسوب برای ایران. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، 135 صفحه.
22- عربخدری، م.، ص. شادفر و ر. سکوتی اسکوئی. 1395. تدقیق ارقام فرسایش آبی و تعیین مقدار مجاز آن در کشور. گزارش نهایی طرح پژوهشی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.
23- عربخدری، م.، س. نبیپی لشکریان، ص. شادفر و د. نیککامی. 1396. واسنجی مدلهای تجربی برآورد رسوبدهی از طریق بررسی رسوب مخازن بندهای کوچک در ایران. گزارش نهایی طرح پژوهشی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.
24- علیدوست ا.، ح. اسدی، ن. پیرولی بیرانوند و ع. موسوی. 1391. کاربرد روش انگشتنگاری چندپارامتری به منظور منشایابی رسوبات (مطالعه موردی در غرب استان گیلان). تحقیقات آب و خاک ایران 295-289:(4)43.
25- فاموری، ج. و ام.ال. دوان. 1358. خاکهای ایران. موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه شماره 240، 383 صفحه.
26- فیروز نخجوانی، ف. 1351. مبارزه با فرسایش و اصلاح آبخیزها. انتشارات دانشگاه تهران. شماره 1351، 368 صفحه.
27- کاردان، ر.، م. قبادی، و ر. میرصانعی. 1386. زمینلغزشهای کشور مبتنی بر عکسهای هوائی. پنجمین کنفرانس زمینشناسی مهندسی کشور، تهران، دانشگاه تربیت معلم.
28- مؤسسه مطالعات و پژوهشهای برنامهریزی و اقتصاد کشاورزی. 1381. گزارش هماندیشی آب و کشاورزی. همایش چالشها و چشماندازهای توسعه ایران، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی، وابسته به سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور 28-46 تا 28-49.
29- موسوی، س.ح. 1396. برآورد میزان فرسایش خاک در حوضه آبخیز شاهرود - میامی با استفاده از مدل SLEMSA و تکنیک GIS. آمایش جغرافیایی فضا 33-15:(24)7.
30- نصرتی، ک. 1390. تأثیر فرسایش آبی و کاربری اراضی بر ذخیره کربن آلی و نیتروژن خاک. پژوهشهای فرسایش محیطی 140-3:127.
31- نصرتی، ک.، ح. احمدی و ف. شریفی. 1391. منشأیابی منابع رسوب: ارتباط بین فعالیت های آنزیمی خاک و رسوب. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک 237-60:227.
32- نیککامی، د. 1388. برنامه راهبردی حفاظت خاک. گزارش نهایی طرح پژوهشی. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.
33- نیککامی، د.، م.، عربخدری، پ.، رزمجو و م.، احرار. 1383. بررسی وضعیت تعلیق رسوب در مخازن کرتهای فرسایش و تعیین دقت نمونهبرداری از آنها. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، 31 صفحه.
34- نیککامی، د. و ص. شادفر. 1400. تهیه نقشه فرسایش خاک در حوضههای دارای ایستگاه رسوبسنجی کشور. مهندسی و مدیریت آبخیز 496-479:(2)13.