بررسی وضعیت موجود تولیدهای کشاورزی و منابع طبیعی ایران.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اگرواکولوژی، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و استاد دانشگاه تهران

چکیده

در سال 1397 کل تولیدات کشاورزی کشور به 118 میلیون تن رسیده است که از این میزان 81 میلیون تن تولیدهای زراعی، 21 میلیون تن تولیدهای باغی، 15 میلیون تن تولیدهای دامی و بالغ بر 1 میلیون تن تولید شیلات و آبزیان بوده است. بررسی روند 40 سال پیشین نشان می‌دهد تولید محصولات کشاورزی کشور از 21 میلیون تن در سال 1357 به 118 میلیون تن در سال 1397 رسیده است که حاکی از رشدی 6/5 برابری است. راندمان کاربرد آب آبیاری در کشور از 5/22 تا 5/85 درصد متغیر و میانگین آن 0/56 درصد است. مجموع فرسایش بادی و آبی در ایران در حدود 3/2 میلیارد تن در سال است. با این ارقام در مجموع مقدار متوسط تخریب خاک در اثر فرسایش آبی و بادی در ایران برابر با 8/13 تن در هکتار در سال برآورد شد. الگوی مصرف ناصحیح غذایی در کشور موجب شده است بیماری‌های غیر واگیر تحت تاثیر تغذیۀ نامطلوب رو به افزایش باشد و اثرات بسیار بد بر سلامت جامعه داشته باشد. مهم‌ترین چالش‌های فراروی کشاورزی و منابع طبیعی ایران شامل عدم کفایت سرمایه‌گذاری زیربنایی، ضایعات و تلفات زیاد محصول، عدم توجه کافی به پژوهش‌های کشاورزی و ضعف برنامه‌ریزی پژوهشی، عدم ارتباط و هماهنگی لازم بین بخش‌های اجرایی و پژوهشی، پایین بودن سطح کارایی منابع انسانی، ناهماهنگی و تعدّد مراکز تصمیم‌گیری در امر تولید، نگهداری، توزیع، واردات و مصرف، ضعف اشتغال‌زایی و توسعة اشتغال و عدم امکان رقابت بخش کشاورزی با سایر بخش‌های اقتصادی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating state of agricultural production and natural resources in Iran

نویسندگان [English]

  • ABDOLMAJID MAHDAVI DAMGHANI 1
  • A. Sharifi 2
1 Associate Professor, Department of Agroecology, Environmental Sciences Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Professor of Tehran University
چکیده [English]

An essay was conducted to evaluate 200 scientific journals in the field of agricultural and natural resources sciences by Department of Agricultural and Natural Sciences, Iran Academy of Science (IAS) during 2016-17. Results showed that 57 journals can be categorized in the field of “Agronomy and Plant Breeding” (ecology: 10 journals; genetics and biotechnology: 8 journals; agronomy and plant breeding: 33 journals). 286 scientific papers (from 40 journals) were randomly evaluated by 3-7 academic members of agronomy discipline using 10 structural and 5 qualitative indices. Each paper received a separate score from each reviewer. Applying standard statistical methods on data ranked two journals (5%) as having high quality, 11 journals (27.5%) as good, 16 journals (40%) as intermediate and 10 journals (25%) as low quality and one of them (1.5%) ranked as very low-quality journal. According to five qualitative indices, three of them were selected for applied utility index, seven of them for publication necessity, six journals for update index, eight journals for innovation and six journals for scientific value index. Finally, these three journals were selected as high-quality scientific journals: Modern Genetics (in Farsi), Agronomy of Seed and Seedling (in Farsi), and Plant Physiology and Breeding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • food security
  • agricultural analysis
  • basic resources

مراجع

- آمارنامه کشاورزی. 1391. آمارنامه کشاورزی ایران. جلد سوم محصولات باغبانی. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ایران. برگرفته از (www.amar.org.ir).
2- آمارنامه کشاورزی. 1392. آمارنامه کشاورزی ایران. جلد سوم محصولات باغبانی. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ایران. برگرفته از (www.amar.org.ir).
3- آمارنامه کشاورزی. 1393. آمارنامه کشاورزی ایران. جلد سوم محصولات باغبانی. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ایران. برگرفته از (www.amar.org.ir).
4- آمارنامه کشاورزی. 1394. آمارنامه کشاورزی ایران. جلد سوم محصولات باغبانی. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ایران. برگرفته از (www.amar.org.ir).
5- آمارنامه کشاورزی. 1395. آمارنامه کشاورزی ایران. جلد سوم محصولات باغبانی. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ایران. برگرفته از (www.amar.org.ir).
6- آمارنامه کشاورزی. 1396. آمارنامه کشاورزی ایران. جلد سوم محصولات باغبانی. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ایران. برگرفته از (www.amar.org.ir).
7- اختصاصی، م. و س. عادل. 1390. روش­ها و مدل­های ارزیابی و تهیة نقشه بیابان­زایی ، انتشارت دانشگاه یزد.
8- ایزدی، ن. و د. حیاتی. 1392. کاهش ضایعات رویکرد آینده ترویج کشاورزی. فصلنامه مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی 30-25:(39)10.
9- بهزادنسب، ج. 1396. تولید و صادرات مواد غذایی حلال در دنیا. مؤسسه پژوهش‫های برنامه‫ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، مدیریت خدمات پژوهشی؛ تهران.
10- ترابی، ص. 1394. میزان آب موجود در کشور و مقداری که در اختیار بخش کشاورزی و سایر بخش‌ها گذاشته می‌شود. هم‌اندیشی میزان منابع آب موجود در کشور و تخصیص آب در بخش کشاورزی: تعامل و تفاهم‌ها. فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، گروه کشاورزی. 29 مهر 1394.
11- حیدری، ن.ج. 1394. تعیین و ارزیابی شاخص کارائی مصرف آب پتانسیل و مزیت نسبی کشت محصولات زراعی و باغی عمده فاریاب در حوضه آبریز کرخه. گزارش پژوهشی نهایی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی.
12- خسروانی، ف.، غ.ر. پزشکی‫راد و ه. فرهادیان. 1397. واکاوی رفتار خرید مصرف‫کنندگان در مورد کاهش ضایعات محصولات کشاورزی (مورد مطالعه: میادین میوه و تره‫بار شهر تهران). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران 75-92:(1) 2-49.
13- عباسی ف.، ن. عباسی و ع. توکلی. 1396. بهره‌وری آب در بخش کشاورزی: چالش‌ها و چشم‌اندازها. نشریه آب و توسعه پایدار 141-144:(1)4.
14- عباسی ف.، ا. ناصری، ف. سهراب و ن. عباسی. 1394. تحلیلی بر راندمان و بهره‌وری مصرف در بخش کشاورزی. هم‌اندیشی میزان منابع آب موجود در کشور و تخصیص آب در بخش کشاورزی: تعامل و تفاهم‌ها. فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، گروه علوم کشاورزی. 29 مهر 1394.
15- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 1386. برنامه راهبردی بخش تحقیقات مرتع.
16- مهتدی، م.، م. الباجی و م.م. دوست محمدی. 1392. بررسی بهره وری آب سه محصول زراعی جو، گندم و یونجه در استان خوزستان به تفکیک شهرستان. مجموعه مقالات چهارمین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده مهندسی علوم آب، 6 الی 8 اسفند 1392، صفحه های 936-922.
17- ناصری ا.، ف. عباسی و م. اکبری. 1396. برآورد آب مصرفی در بخش کشاورزی به روش بیلان آب. مجله تحقیقات مهندسی سازه‌های آبیاری و زهکشی 17-32:(68)18.
18- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 1391. سبد غذایی مطلوب. دفتر بهبود تغذیه جامعه، انتشارات اندیشه ماندگار.
19- وزارت جهاد کشاورزی. 1395. آمارنامه کشاورزی سال زراعی 94-1393 (جلد اول: محصولات زراعی). مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی.
20- وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل­ها، مراتع و آبخیزداری، 1396. راهبردها و برنامه‌های اجرایی مقابله با گردو غبار در کشور.
21- وزارت جهاد کشاورزی. 1398. آمارنامه کشاورزی (سال زراعی 97-1396)؛ مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات، وزارت جهاد کشاورزی.
مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی
دوره 6، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 17-34

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار