راهبردهای مهار فرسایش بادی در دالان‌های حمل ماسه دشت سیستان.

نوع مقاله : مقاله واکاوی

نویسنده

بخش بیابان موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

 بحران آب و فرسایش بادی همواره دو چالش اساسی دشت سیستان درشرق کشور هستند. بیش از نیم قرن است که پژوهش­ ها و برنامه ­های اجرایی تثبیت و کنترل ماسه ­های روان در این منطقه دنبال می­ شود، ولی هنوز چالش گرد و غبار و ماسه ­های روان دشواری­ های اقتصادی و اجتماعی بی‌شماری ایجاد می­ کند. محاسبه انرژی بادهای فرساینده براساس قابلیت حمل ماسه با استفاده از روش فرابیرگر و دین نشان می ­دهد که باد­های فرساینده بر اساس قابلیت حمل ماسه زیاد (DP=2513 v.u) در ایستگاه زابل و زهک انرژی بسیار زیاد دارند. از آن جا که رابطه بین نیروی باد و پوشش‌گیاهی از مدل هیستروزیس تبعیت می­کند، نگهداری رسوب­ های بادی با پوشش‌ گیاهی در انرژی­ های زیاد باد امکان­ پذیر نیست یا بسیار سخت خواهد بود. در واقع، پوشش­ گیاهی تا آستان ه­ای از نیروی باد توان نگهداری ماسه را دارد. براین اساس، موفقیت تثبیت و نگهداری رسوب­ های بادی با پوشش­ گیاهی در داخل چهار دالان  فرسایشی قرقری پوزک، نیاتک، جزینک و تاسوکی-ریگ چاه امکان ­پذیر نیست و نباید هزینه ­ای در این زمینه پرداخت شود. ساختار زیربنایی و کانون­ های جمعیتی در داخل دالان­ های فرسایشی نباید توسعه یابند یا اگر هم‌اکنون کانون­ های جمعیتی وجود دارند باید از داخل دالان خارج شوند. رویکرد تثبیت در دشت سیستان باید محدود به بستر هامون‌های سیستان و بر روی خاک­ های حساس تمرکز یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategies Approach to Control Wind Erosion in the Sistan Sand Transport Corridors

نویسنده [English]

  • Hamidreza Abbasi
Desert Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
چکیده [English]

Water scarcity and wind erosion are always the two main challenges of Sistan Plain in Eastern Iran. For more than half a century, research and sand fixation programs have been done to stabilize the soil and control sand dunes in this area, but the challenge of dust and sand transport still causes many economic and social problems. Calculation of erosive wind energy based on sand drift potential (DP) using Fryberger and Dean method showed that erosive winds have very high energy environment (DP = 2513 v.u) at Zabol and Zahak climatological stations. Whereas the relationship between wind power and vegetation follows the hysteresis model, the maintenance of sediments by vegetation at high wind energies is not possible or it is difficult. In fact, vegetation can hold sand up to a wind power threshold. Accordingly, the success of stabilizing sediments is not possible into the four erosive corridors (Gorgori-Puzzak, Niyatak, Jazinak and Tasoki-Rig Chah), and no cost should be incurred in this regard. In addition, urbanization and development of infrastructure into corridors should not be done or should be removed. The stabilization approach in the Sistan plain should be centralized on land sensitive area in the Hamoun ephemeral lakes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Erosive corridors
  • Erosive winds
  • Sand drift potential
  • Wind energy

مراجع

  1. 1- اختصاصی، م.ر. و ص. دادفر. 1392. بررسی رابطة تندبادهای سواحل جنوبی ایران با مورفولوژی تپه‌های ماسه ای.      پژوهشهای جغرافیایی طبیعی 72-4:61.

    2- راهداری، م.ر.، ح. احمدی، ع. طویلی، م. جعفری، ع.ا. نظری‌سامانی، م. خسروشاهی و ش. شریفی. 1398.  واکاوی و پهنه بندی انرژی باد براساس قابلیت حمل ماسه در راه آهن قم-تهران. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان 226-240:(26)1.  

    3- عباسی ح.ر.، آ. گوهردوست، ف. خاکساریان و م. گنجعلی. 1396. ویژگی‌های ریخت شناسی رسوبات بادی و بادهای فرساینده دشت سیستان. مدیریت بیابان 612-10:594.

    4- نظری سامانی ع.ا.، ا. توکلی فرد، ه. قاسمیه، ن. مشهدی و م.ر. راهداری. 1396. بررسی تلفیق داده‌های بادسنجی با ژئومرفولوژی ارگ کاشان. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان  67-79:(24)1.  

    5- نظری ع.ا.، ل. بیابانی، ح.ر. عباسی و ح. خسروی. 1397. نقش فرسایندگی باد و حمل ماسه بر تحرک پذیری ماسه در حاشیه دریاچه ارومیه. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان 594-612:(2)45.  

    1. Abbasi H.R, C. Opp, R. Akavan, F, Khaksarian and A. Gohardoost. 2015. Temporal and spatial variability of wind erosion in Sistanʼs Baringak Hamoun Lake, Marin desert. Conference, 12- 13 February, Rauischholzhausen, Germany.
    2. Abbasi H.R., C. Opp, M. Groll and A. Gohardoust. 2019. Wind regime and sand transport in the Sistan and Registan regions (Iran/Afghanistan), Zeitschrift für Geomorphol., 62,(Suppl.1): 041–055.
    3. Al-Awadhi, J.M., A. Al-Helal and A. Al-Enezi. 2005. Sand drift potential in the desert of Kuwait. J. Arid Environ. 63(2): 425–438. https://doi.org/10.1016/j.jaridenv.2005.03.011
    4. Alizadeh-Choobari O., P. Zawar-Reza and A. Sturman. 2014. The ‘wind of 120days’ and dust storm activity over the Sistan Basin. Atmos. Res., 143: 328–341.
    5. Danin. A. 1996. Plants of Desert Dunes. Springer, p. 396.
    6. Fryberger, S.G. and G. Dean. 1979. Dune forms and wind regime. in A study of global sand seas, vol. 1052, US Government Printing Office Washington, pp. 137–169.
    7. Hamzeh, M.A., M.H. Mahmudy-Gharaie, H. Alizadeh-Lahijani, R. Moussavi-Harami, M. Djamali and A. Naderi-Beni. 2016. Paleolimpmology of Lake Hamoun (E Iran): Implication for past climate changes and possible impacts on human settlements. Palaios 31(12): 616–629.
    8. IPCC, 2018: Summary for Policymakers. In: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)]. World Meteorological Organization, Geneva, Switzerland. 32 p.
    9. Kaskaoutis D.G., A. Rashki and E.E. Houssos. 2015. Meteorological aspects associated with dust storms in the Sistan region, southeastern Iran. Clim. Dyn., 45,(1–2):407–424.
    10. Mesbahzadeh T. and H. Ahmadi, 2012. Investigation of sand drift potential (Case study: Yazd - Ardakan plain). J. Agr. Sci. Technol. 14(4):919–928.
    11. Tsoar, H. 2005. Sand dunes mobility and stability in relation to climate. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications. 357(1):50–56. https://doi.org/10.1016/j.physa.2005.05.067
    12. UNEP, 2006. History of Environmental Change in the Sistan Basin 1976–2005.
    13. Van Beek, E. and K. Meijer. 2006. Integrated water resources management for Sistan inland delta in Iran. Delft, The Netherlands: Delft Hydraulics. http://www.wldelft.nl/cons/area/rbm/wrp1/index.html.
    14. Yang, Y., Z.Q. Qu, P.J. Shi, L.Y. Liu, G.M. Zhang, Y. Tang and S. Sun. 2014. Wind regime and sand transport in the corridor between the Badain Jaran and Tengger deserts, central Alxa Plateau, China. Aeolian Res. 12:143–156. https://doi.org/10.1016/j.aeolia.2013.12.006
    15. Yizhaq, H., Y. Ashkenazy and H. Tsoar. 2007. Why do active and stabilized dunes coexist under the same climatic conditions? Phys. Rev. Lett. 98(18):98–101. https://doi.org/10.1103/PhysRevLett.98.188001.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    1- اختصاصی، م.ر. و ص. دادفر. 1392. بررسی رابطة تندبادهای سواحل جنوبی ایران با مورفولوژی تپه‌های ماسه ای.      پژوهشهای جغرافیایی طبیعی 72-4:61.

    2- راهداری، م.ر.، ح. احمدی، ع. طویلی، م. جعفری، ع.ا. نظری‌سامانی، م. خسروشاهی و ش. شریفی. 1398.  واکاوی و پهنه بندی انرژی باد براساس قابلیت حمل ماسه در راه آهن قم-تهران. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان 226-240:(26)1.  

    3- عباسی ح.ر.، آ. گوهردوست، ف. خاکساریان و م. گنجعلی. 1396. ویژگی‌های ریخت شناسی رسوبات بادی و بادهای فرساینده دشت سیستان. مدیریت بیابان 612-10:594.

    4- نظری سامانی ع.ا.، ا. توکلی فرد، ه. قاسمیه، ن. مشهدی و م.ر. راهداری. 1396. بررسی تلفیق داده‌های بادسنجی با ژئومرفولوژی ارگ کاشان. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان  67-79:(24)1.  

    5- نظری ع.ا.، ل. بیابانی، ح.ر. عباسی و ح. خسروی. 1397. نقش فرسایندگی باد و حمل ماسه بر تحرک پذیری ماسه در حاشیه دریاچه ارومیه. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان 594-612:(2)45.  

    1. Abbasi H.R, C. Opp, R. Akavan, F, Khaksarian and A. Gohardoost. 2015. Temporal and spatial variability of wind erosion in Sistanʼs Baringak Hamoun Lake, Marin desert. Conference, 12- 13 February, Rauischholzhausen, Germany.
    2. Abbasi H.R., C. Opp, M. Groll and A. Gohardoust. 2019. Wind regime and sand transport in the Sistan and Registan regions (Iran/Afghanistan), Zeitschrift für Geomorphol., 62,(Suppl.1): 041–055.
    3. Al-Awadhi, J.M., A. Al-Helal and A. Al-Enezi. 2005. Sand drift potential in the desert of Kuwait. J. Arid Environ. 63(2): 425–438. https://doi.org/10.1016/j.jaridenv.2005.03.011
    4. Alizadeh-Choobari O., P. Zawar-Reza and A. Sturman. 2014. The ‘wind of 120days’ and dust storm activity over the Sistan Basin. Atmos. Res., 143: 328–341.
    5. Danin. A. 1996. Plants of Desert Dunes. Springer, p. 396.
    6. Fryberger, S.G. and G. Dean. 1979. Dune forms and wind regime. in A study of global sand seas, vol. 1052, US Government Printing Office Washington, pp. 137–169.
    7. Hamzeh, M.A., M.H. Mahmudy-Gharaie, H. Alizadeh-Lahijani, R. Moussavi-Harami, M. Djamali and A. Naderi-Beni. 2016. Paleolimpmology of Lake Hamoun (E Iran): Implication for past climate changes and possible impacts on human settlements. Palaios 31(12): 616–629.
    8. IPCC, 2018: Summary for Policymakers. In: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)]. World Meteorological Organization, Geneva, Switzerland. 32 p.
    9. Kaskaoutis D.G., A. Rashki and E.E. Houssos. 2015. Meteorological aspects associated with dust storms in the Sistan region, southeastern Iran. Clim. Dyn., 45,(1–2):407–424.
    10. Mesbahzadeh T. and H. Ahmadi, 2012. Investigation of sand drift potential (Case study: Yazd - Ardakan plain). J. Agr. Sci. Technol. 14(4):919–928.
    11. Tsoar, H. 2005. Sand dunes mobility and stability in relation to climate. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications. 357(1):50–56. https://doi.org/10.1016/j.physa.2005.05.067
    12. UNEP, 2006. History of Environmental Change in the Sistan Basin 1976–2005.
    13. Van Beek, E. and K. Meijer. 2006. Integrated water resources management for Sistan inland delta in Iran. Delft, The Netherlands: Delft Hydraulics. http://www.wldelft.nl/cons/area/rbm/wrp1/index.html.
    14. Yang, Y., Z.Q. Qu, P.J. Shi, L.Y. Liu, G.M. Zhang, Y. Tang and S. Sun. 2014. Wind regime and sand transport in the corridor between the Badain Jaran and Tengger deserts, central Alxa Plateau, China. Aeolian Res. 12:143–156. https://doi.org/10.1016/j.aeolia.2013.12.006
    15. Yizhaq, H., Y. Ashkenazy and H. Tsoar. 2007. Why do active and stabilized dunes coexist under the same climatic conditions? Phys. Rev. Lett. 98(18):98–101. https://doi.org/10.1103/PhysRevLett.98.188001.

     

     

     

     

     

     

     

     

مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی
دوره 7، شماره 2
آبان 1401
صفحه 125-138

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار