پایش تغییرهای الگوی مکانی سیمای سرزمین براساس شاخص‌‌های بوم‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران

2 استاد دانشگاه تهران و عضو مدعو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران

3 استاد دانشگاه تهران و عضو وابسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران

چکیده

            استفاده از زمین بدون توجه به سیمای سرزمین و اقلیم منطقه، پیامدهایی ناگوار مانند فرسایش، بیابان‌زایی و تخریب منابع محیطی دارد.پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییر سیمای سرزمین با استفاده از شاخص‌های بوم شناختی در استان چهارمحال و بختیاری در دوره زمانی 1381 و 1392 انجام شد. پس از تهیه نقشه‌‌های پوشش سرزمین در چهار کاربری مسکونی، جنگل، مرتع و کشاورزی، شاخص‌‌های بوم‌شناختی در سطح طبقه (کلاس) شامل مساحت طبقه، تراکم حاشیه، شاخص بزرگترین لکه، تراکم لکه و تعداد لکه برای بررسی تغییرها ارزیابی شدند. نتیجه‌‌های به دست‌ آمده نشان دادند که بر اساس شاخص مساحت طبقه در دوره زمانی مورد بررسی، کاربری مرتع نسبت به سه کاربری دیگر کاهش یافته است. مقدار تراکم حاشیه برای چهار کاربری نیز افزایش نشان داد که به‌‌ معنی افزایش از هم گسستگی این کاربری‌‌هاست. براساس شاخص بزرگترین لکه، کاربری مرتع کاهش چشمگیر داشته که نشان‌دهنده گسستگی این کاربری است. مقدار تراکم لکه برای هر چهار کاربری افزایش یافته است ولی در مورد کاربری مرتع بیشتر است. همچنین، مقدار شاخص تعداد لکه برای چهار کاربری افزایش نشان داده که برای کاربری مرتع این افزایش چشمگیرتر است. به‌‌طور کلی، براساس یافته‌‌های این پژوهش، کاربری مرتع بیشترین تخریب و از هم گسستگی را در دوره زمانی مورد بررسی داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Monitoring Landscape Spatial Pattern Changes Based on Ecological Metrics

نویسندگان [English]

  • M. Teimory 1
  • J. Feghhi 2
  • M. Zobeiri 3
1 M.Sc. Student of Tehran University
2 Professor of Tehran University and Invited Scholars of I.R. Academy of Sciences
3 Professor of Tehran University and Associated Scholars of I.R. Academy of Sciences
چکیده [English]

The use of land without considering landscape topography and climate of the region, can lead to disastrous consequences, such as erosion, desertification and environmental degradation. The present study aimed to investigate the landscape spatial pattern changes using ecological metrics in Chaharmahal Bakhtiari province between 1997 and 2011. After providing the land cover maps in four categories of residential, forest, rangeland, and agriculture, ecological metrics at the class level including class area, edge density, largest patch index, patch density and number of patches were analyzed. The results showed that according to the class area metric in the studied period, the rangeland area decreased compared to the other three land uses. The edge density metric for the four land uses increased, which means increase in the fragmentation of these land uses. According to the largest patch metric, the rangeland has been significantly reduced, indicating the fragmentation of this land use. The patch density metric has increased for all land uses, which is higher for rangeland. Also, the amount of the number of patches metric increased for four land uses, which is more evident for rangeland. In general, based on the findings of this study, rangeland had the highest degree of degradation and fragmentation during the studied period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chaharmahal Bakhtiari province
  • Ecological metrics
  • Land cover
  • Landscape

مراجع

1- درویشی، آ.، س. فاخران، ع. سفیانیان و م. قربانی.1392. کمی‌سازی تغییرات الگوی مکانی سیمای سرزمین در زیستگاه سیاه خروس قفقازی (Tetrao mlokosiewiczi) در ذخیرگاه زیستکره ارسباران. مجله اکولوژی کاربردی 37-27:(5)2.      
2- کرمی، آ. و ج. فقهی. 1390. بررسی کمی کردن سنجه های سیمای سرزمین در حفاظت از الگوی کاربری  اراضی پایدار (مطالعة موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد). مجله محیط شناسی 88-79:(60)37.    
3- میرزایی، م.، ع. ریاحی بختیاری، ع. سلمان ماهینی و م. غلامعلی فرد. 1392. بررسی تغییرات پوشش اراضی استان مازندران با استفاده از سنجه های سیمای سرزمین بین سالهای 1389-1363. مجله اکولوژی کاربردی 54-37:(4)2.    
4. Apan, A.A., S.R. Raine and M.S. Paterson. 2002. Mapping and analysis of changes in the riparian landscape structure of the Lockyer valley landscape change: issues of scale, resolution and interpretability. J. Ecol. Indicators 2(1-2):3-15.
5. Flamenco-Sandoval, A., M. Martínez-Ramos and O. Masera. 2007. Assessing implica-tions of land-use and land-cover change dynamics for conservation of a highlydiverse tropical rain forest. Biol. Conserv. 138 (1–2):131–145.
6. Kadıo˘gulları, A.I. 2013. Assessing implications of land use and land cover changes in forest ecosystems of NE Turkey. Environ. Monit. Assess. 185: 2095–2106.
7. Lambin, E.F. and H.J. Geist. 2006. Land-Use and Land-Cover Change: Local Processes and Global Impacts. Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 222 p.
8. Lindenmayer, D.B., C.R. Margules and D.B. Botkin 2000. Indicators of biodiversity for ecologically sustainable forest management. Conserv. Biol. 14(4):941-950.
9. Matsushita B., M. Xu. and T. Fukushima. 2006. Characterizing changes in landscape structure in the lake Kasumigaura basin, Japan using a high-quality GIS dataset. J. Landscape Urban Planning 78(3):241-250.
10. Parker, D.C., S.M. Manson, M.A. Janssen., M.J. Hoffman and P. Deadman. 2003. Multi-agent systems for the simulation of land-use and land-cover change: a review. Ann. Assoc. Am. Geogr. 93(2):314–337.
11. Tischendorf, L. 2001. Can landscape indices predict ecological processes consistently? Landscape Ecol. 16(3):235-254.
12. Uuemaa, E. and M. Riho Marja. 2013. Trends in the use of landscape spatial metrics as landscape indicators: A review, Ecological Indicators 28:100–106.
13. Vaz, E., T. Noronha and P. Nijkamp. 2012. The use of gravity concepts for agricultural land-use dynamics: a case study on the Algarve. Int. J. Foresight Innov. Policy 8:262-271.
مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی
دوره 4، شماره 2
آذر 1398
صفحه 213-222

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار