نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشگاه تبریز
2 پژوهشگر شرکت بذر زیست فناور آرتا
چکیده
برای تولید نژادگانهای4 گندم پرمحصول و متحمل به تنشهای محیطی، ژنهای کنترلکننده5 صفتهای مختلف مکانیابی شدند و تنوع نوکلئوتیدی ژنهای مقاومت به زنگهای قهوهای (Lr) و زرد (Yr) و آنالوگهای ژنهای مقاومت به بیماری در رقمهای مقاوم و حساس گندم نان و ژنهای بهارهسازی در تودههای بومی گندم ایران برای طراحی نشانگرهای چندشکلی تکنوکلئوتیدی6 ارزیابی گردیدند. ساختار جمعیت تودههای بومی گندم با استفاده از نشانگرهای اس. اس.آر7، نشانگرهای ژنهای بهارهسازی، مقاومت به زنگ قهوهای (Lr) و زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین بررسی شد. براساس مجموعه ژنی و نشانگری شناسایی شده و ارزش بهنژادی ژنگانی (ژنومی)، رگههای خویشآمیخته8 نوترکیب ایزوژن برای ژنهای کنترلکننده و نژادگانها و رقمهایی با ژنها و ژنهای کنترلکننده چندگانه انتخاب و برای ایجاد جمعیتهای چندوالدی تلاقی داده شدند. گزینش نژادگانهای مطلوب براساس عملکرد دانه و اجزا آن، مقاومت به زنگ زرد، شکل و اندازه برگ پرچم از نسل سوم شروع شد. نژادگانهای انتخابی در نسلهای مختلف در شرایط آبیاری معمولی و بدون آبیاری کشت و ارزیابی شدند. در شرایط بدون آبیاری، نژادگانهای انتخابی نسل پنجم دارای طول سنبله با دامنه 10 تا 19 و میانگین 87/13 سانتیمتر و تعداد دانه در سنبله با دامنه 38 تا 180 و میانگین 20/94 دانه بودند. در آبیاری عادی، طول سنبله و تعداد دانه در سنبله نژادگانهای انتخابی به ترتیب از 13 تا 24 با میانگین 33/16 سانتیمتر و 90 تا 260 با میانگین 14/128 دانه متغیر بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از روشهای ژنگانشناسی (ژنومیک)9 در برنامههای بهنژادی میتواند کارآیی تولید رقمهای پرمحصول و متحمل به تنشهای محیطی را افزایش دهد.
کلیدواژهها