نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

• بدرالدین ابراهیم سید طباطبایی

استاد دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

ویژگی موجود زنده حاصل پتانسیل ژنتیکی آن است که ژنوم نامیده می‌‌شود. با تغییر در توالی و تعداد چهار مولکول بازی تشکیل دهنده ژنوم، موجودهای گوناگونی به وجود می‌‌آیند. در شرایط مختلف یاخته‌‌ای، ساختار سه بعدی ژنوم تغییر کرده و بیان ژن‌‌ها نیز زیر‌‌تأثیر قرار می‌‌گیرد، بر این اساس می‌توان ژنوم را یک بوم‌نظام در نظر گرفت. آمایش بوم‌نظام ژنوم مانند هر بوم‌نظام دیگری به منظور شناخت دقیق‌تر در بهره‌‌وری مناسب‌‌تر از آن ضروری است. از سوی دیگر، رشد سریع جمعیت و نیاز بیشتر به غذا، بهنژادی گیاه و دام که نوعی دستورزی ژنوم با سابقه طولانی است را ضروری کرده است. با بهنژادی یک صفت یا ژن خاص در زمان دستورزی، امکان تغییر صفت‌‌ها و ژن‌‌های دیگر نیز وجود دارد، که پس از آن روند طولانی و هزینه‌‌بری نیاز است تا ناخالصی‌‌های ایجاد شده کاهش یابند. در این مسیر، بوم‌نظام ژنوم و بیان ژن‌‌های مختلف زیر‌‌تأثیر قرار می‌‌گیرد که عوارض متفاوتی را ایجاد می‌‌کند. تلاش به منظور افزایش محصول‌‌ها بدون توجه به گیاهان بومی و بهنژادی شده مقاوم، منجر به تخریب بوم‌‌نظام محیط می‌شود. افزون بر این، یکی از مسئله­های اصلی در برخی جامعه‌ها، مربوط به مشکل‌‌های بهداشتی همچون کمبود برخی ویتامین‌‌ها است که می‌‌تواند از طریق استفاده از فناوری‌‌های نوین زیستی رفع گردد. با پیشرفت روش‌‌های زیست‌فناوری محدودیت‌های بهنژادی ژنوم کاهش می‌یابد و امکان ویرایش در بخش خاصی از آن هم مهیا می‌‌گردد که تأثیر بر بوم‌نظام ژنوم را به کمینه و بهره‌‌مندی را به بیشینه می‌‌رساند.

کلیدواژه‌ها

• بوم‌نظام
• دستورزی ژنتیکی
• روش‌‌های بهنژادی
• ژنوم