مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی

کاربرد فناوری‌های آینده‌‌نگر در تأمین امنیت غذایی در ایران و جهان

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه تهران

چکیده

پیش‌بینی شده است که جمعیت ایران در سال 1404 هجری خورشیدی (2025 میلادی) به 90 میلیون و در سال 1429 (2050) به حدود 115 میلیون نفر برسد. جمعیت جهان نیز در سال‌های یاد شده به ترتیب حدود 7/7 و 9 میلیارد نفر خواهد بود. تجزیه و تحلیل دانشمندان زراعت و کشاورزی نشان می‌دهد که با روش‌های کنونی تولید، کمبود مواد غذایی در جهان برابر یک سوم نیاز آن زمان خواهد بود. بنابراین لازم است آینده‌نگری‌هایی از هم‌اکنون به عمل آید تا با کاربرد فناوری‌های جدید غذای لازم برای جمعیت آن زمان فراهم شود. این آینده‌نگری‌ها شامل کاهش دور ریزها، تغییر الگوی غذایی، متعادل ساختن زاد و ولد، افزایش محصول در زمین‌های زراعی از طریق تهیه بذرهای پرمحصول و نیز کاربرد روش‌های مدیریتی خاک و آب، افزایش تولید شیر و گوشت در واحد سطح از طریق مدیریت پایدار، افزایش جمعیت منابع ماهی‌های دریایی و بالا بردن تولید آبکشتی می‌باشد تا بتوان تأثیر منفی کشاورزی بر زیست بوم، اقلیم و آب را کاهش و میزان محصول در هکتار را افزایش داد. برای برخورد با چالش غذا در آینده و تولید غذای بیشتر لازم است کشاورزان از مواد شیمیایی، انرژی و ماشین آلات کمتری استفاده نمایند یعنی از شدت نهاده‌ها کاسته و بر شدت عامل های بوم شناسانه (پایداری) افزوده شود. این عامل ها عبارتند از کارایی جذب کود و آب، کیفیت بهتر خاک از نظر مواد آلی و غذایی، کاهش خسارت حشره­ها و عامل‌های بیماریزا و کنترل گازهای گلخانه‌ای. افزون‌بر رعایت موارد یاد شده، کاربرد روش‌ها و فناوری‌های چندی باید به طور جدّی مورد توجه قرار گیرد که عبارتنداز حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و پایداری اقلیم، مقابله با آثار سوء سیل، خشکی و سرما، حفاظت از خاک و آب، زراعت دقیق و کاربرد ماشین‌های کشاورزی خاص، افزایش کارایی فتوسنتزی و میزان تبدیل مواد در گیاهان زراعی، تقویت بوم شناسانه ارتباط گیاه با محیط، کاربرد مهندسی ژنتیک، حفظ تنوع زیستی و تکیه بر اصلاح گیاهان برای افزایش محصول.

کلیدواژه‌ها

1-   سپاس خواه، ع.ر. 1395. راهکارهای مقابله با چالش تامین غذا در ایران. مجله پژوهش­های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی 34-23:(1)1.
2-     شریفی‌تهرانی، ع. 1390. چکیده طرح پژوهشی: بررسی مسائل کشاورزی و منابع طبیعی کشور و پیشنهاد راه‌حل آن ها. خبرنامه فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، 26-23:39.
3-     کلانتری، ع. 1393. کشت برنج در استان‌های غیر شمالی. روزنامه فرهیختگان، شماره 1587، 12 بهمن 1393.
4-     گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم. 1389. خلاصه مقالات همایش اقتصاد محیط زیست. فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران. 16 صفحه.
5-     یزدی صمدی، ب. 1376. اصلاح نباتات. در گزارش نهایی طرح آینده غذا (مجری مسئول: داریوش مظاهری). گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران. صفحه­های531 تا 576.
6-      یزدی صمدی، ب. 1395. چالش‌های تولید محصولات زراعی و راه­های مقابله با آن ها. مجله پژوهش­های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی 62-51 :(1)1.
7-      Bohn, M. 2014. Feeding the world in 2050. CSA News Magazine, November 2014, pp. 4-5.
8-      Chilton, M. 2014. Genetic engineering will drive food security. CSA News Magazine, November 2014, pp. 18 & 21.
9-      Crews, T., T. Cox, L. De Haan, S. Damaraju, W. Jackson, P. Nabukalu, D. Van Tassel, and S. Wang. 2014. New roots for ecological intensification. CSA News Magazine, November 2014, pp. 16-17.
10-  Fisher, M. 2012. Precision ag in the developing world. CSA News Magazine, February 2012, pp. 4-9.
11-  Hanson, C. 2014. A menu of Solution. CSA News Magazine, November 2014, pp. 14 & 17.
12-  Janzen, H.H., P.E. Fixen, A. J. Franzlubbers, J. Hattey, R. C. Izaurralde, Q. M. Ketterings, D.A. Lobb, and W.H. Schlesinger. 2011. Critical issues facing humanity and how soil scientists can address them. CSA News Magzine, April 2011, pp. 4-11.
13-  Long, S. and X.-G. Zhu. 2014. Photosythesis: the final frontier. CSA News Magazine, November 2014, pp. 12-13.
14-  Maddox, N. 2014. Cultivating biodiversity: Reaping the benefits of eco-friendly farming. CSA News Magazine, September 2014, pp. 4-9.
15-  Morgan, J. 2013. Biofortification: Lasting solutions to micronutrient malnutrition and world hunger. CSA News Magazine, January 2013, pp. 4-9.
16-  Schneider, C. 2013. Three shades of water: Increasing water security with blue, green and gray water. CSA News Magazine, October 2013, pp. 4-9.
17-  Schueller, J. 2014. A long way to go. CSA News Magazine, November 2014, pp. 10 & 13.
18-  Schwartz, J.D. 2014. Toward food security in 2050. CSA News Magazine, November 2014, pp. 8-9.
19-  Turner, N.C., Feng-Min Li, Y.-C. Xiong and K.H.M. Siddique. 2011. Climate change and agricultural ecosystem management in dry areas. CSIRO publishing. Crop and Pasture Science, 62, i-ii ( http://dx.doi.org/10.1071/CPv62n6_ED).
مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی

دوره 2، شماره 1
بهار و تابستان 1396
صفحه 15-28