مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی

قابلیت‌های بوم شناختی ماسه زارهای بیابانی فرصتی برای بهره برداری بهینه ازسیستم پخش سیلاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای بیابانزدایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 استاد گروه مرتعداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

تغییرهایی که در پوشش گیاهی و عملکرد زیست بوم‌های مرتعی اتفاق می‌افتد در قالب دو نظریه متوازن و غیرمتوازن مورد بحث قرار می‌گیرد. در این مطالعه روند تغییرهای یک زیست بوم بیابانی زیر تاثیر انتقال سیلاب مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور با ثبت داده­های رسته بندی و ویژگی‌های کمی پوشش گیاهی قبل از اعمال مدیریت بر عرصه و پایش روند آن الگوی تغییرها تعیین گردید. نتایج نشان داد با 6 دور آبیاری و افزایش رطوبت به عمق بیش از 2 متر در زیست بوم رستنی‌ها از گندمیان یکساله به بوته‌ای‌ها و در نهایت درختچه­ها تغییر یافته و میزان تاج پوشش نیز روند صعودی در پیش گرفته است به نحوی که میزان آن از کمتر از 1% در شرایط اولیه زیست بوم به 7/34% چهار سال پس از اجرای طرح رسیده است. تطبیق تغییرها با الگوهای موجود نشان داد تغییرهای از نوع انتقال بوده و سبب شده سه وضع متمایز در عرصه قابل تشخیص باشد همچنین تکرار دفعه های پخش آب بر هدایت تغییرها تاثیر داشته به گونه‌ای که تغییرهای پوشش به پایداری وضعیت زیست محیطی منطقه انجامیده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ecological Abilities of Desert Sandy Soils as an Opportunity for Use of Water Spreading System

نویسندگان [English]

  • H. Sargazi 1
  • Gh. Heshmati 2

1 Ph.D. Student, Gorgan University, Gorgan

2 Professor Gorgan University, Gorgan,

چکیده [English]

Variations that occur in vegetation cover and ecosystem function can be discussed in terms of equilibrium and non-equilibrium theories. In this research, the variation trend of a desert ecosystem, affected by hydrologic regime, was investigated. For this purpose, we recorded floristic data and quantity characteristics of vegetation cover before management initiatives and monitored their trend along a year to identify the pattern of variations. Results indicated after 6 times water spreading and vertical water’s infiltration over 2 meters, plant composition change from perennial grasses to shrubs and finally to semi trees as a result of soil water storage development in the ecosystem. Also their vegetative cover has increased from below 1% in the primary condition of the ecosystem to 34.7% after 3 years of project implementation. The comparison of variations with existed ecological models indicated that variations can be explained based on State and Transition model because of three distinct states that were observed in the site. These states that were derived from the management of transition have led to stability of the area and improvement in environmental conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water spreading
  • State and Transition
  • Sistan
  • Niatak
1- سرگزی، ح.1384، منشایابی و ارزیابی شدت و خسارات فرسایش بادی بیابان نیاتک سیستان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 136 صفحه.
2- Friedel, M. H. 1991. Range condition assessment and the concept of thresholds. J.  Range Mgt. 44: 422-426.
3- Holling, C. S. 1973. Resilience and stability of ecological systems. Ann. Rev. Ecol. Sys. 4(1): 1-23.
4- Hutchinson, G.E. 1957. Concluding remarks. Cold Spring Harbor Symposia on Quantitative Biology 22: 415-427.
5- Katerji M. and M. Mastrorilli. 2009. The effect of soil texture on the water use efficiency of irrigated crops: Results of a multi-year experiment carried out in the Mediterranean region. Europ. J. Agron. 30:95–100
6- Kowsar, A. 1992. Desertification control floodwater spreading in Iran. Unasylva (An International Journal of Forestry and Forest Industries) 43:27-30.
7- Marschner, P., C.H. Yang, R. Lieberei, D.E. Crowley. 2001. Soil and plant specific effects on bacterial community composition in the rhizosphere. Soil Biol. Biochem. 33:1437-1445
8- Naveh, Z. and A.S. Liberman. 1984. Landscape Ecology. Theory and Application. Springer-Verlag. New York.
9- Ogram, A., S. Bridgham, R. Corstanje, H. Drake, K. Küsel, A. Mills, S. Newman, K. Portier and R. Wetzel. 2006. Linkages between microbial community composition and biogeochemical processes across scales. In: Verhoeven, J.T.A., Beltman, B., Bobbink, R., Whigham, D.F. (Eds.), Wetlands and Natural Resource Management. Springer, Berlin, pp. 239-268.
10- Pidwirny, M. 2006. Concept of Ecological Niche. Fundamentals of Physical Geography.Internet,http://www.physicalgeography.net/fundamentals/9g.html: 1.
11- Plant R.E., M.P. Vayssieres. 2000. Combining expert system and GIS technology to implement a state-transition model of oak woodlands. J. Camp. Electron. Agr. 27:71–93.
12- Sharifikia M. 2013. Environmental challenges and drought hazard assessment of Hamoun Desert Lake in Sistan region, Iran, based on the time series of satellite imagery. Natural Hazards 65: 201–217.
13- Stringham, T. K., C. Krueger, and P. L. Shaver. 2003. State and transition modeling: An ecological process approach. J. Range Mgt. 56:106- 113
14- United Nations Environment Programme (UNEP). History of environmental change in the Sistan basin based on satellite image analysis: 1976–2005; 200660.
15- Wardle, D.A., R.D. Bardgett, J.N. Klironomos, H. Setälä, W.H. van der Putten and D.H. Wall. 2004. Ecological  linkages between aboveground and belowground biota. Science 304:1629-1633.
16- Westoby, M., B.H. Walker, and I. Noy-Meir. 1989. Opportunistic management for rangekand not at equilibrium. J. Range Mgt. 42:266-274.
17- Yaolin,W., and W. Jihe. 2005. Endeavors in desert control practice in Gansu, P.R. China: an overvie in (Eds.). China Environmental Science Press, Beijing, China.pp. 139-144.