مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی

وضعیت موجود و ارایه راهکارهای بهبود کمی و کیفی خشک میوه‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

2 استاد دانشگاه تبریز

3 استاد دانشگاه شیراز

4 استاددانشگاه تهران

چکیده

پژوهشی برای بررسی وضعیت موجود و ارائه راهکار برای بهبود کمی و کیفی میوه های مهم خشکباری (بادام، گردو، پسته و فندق) در سطح کشور انجام شد. نخست استان های مهم میوه خیز کشور و شهرستان های عمده تولید کننده این محصول ها، بر اساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی تعیین شد و سپس پرسشنامه هایی برای دریافت اطلاعات لازم برای چهار محصول یاد شده تکمیل گردید. در این پرسشنامه ها، تمام جنبه های کشت، داشت و برداشت محصول مورد پرسش قرار گرفت و اطلاعات لازم از مراکز تحقیقاتی مربوط، جمع آوری شد. در این پژوهش، استان­­های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، فارس، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مازندران، مرکزی، همدان و یزد مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی اطلاعات جمع­آوری شده و واکاوی داده­ها نشان داد که با وجود تنگناهای زیاد در کشت و عمل­آوری محصول­های مورد نظر در این طرح، به ویژه وجود خطر سرماهای اوایل بهار که اغلب محصول درختان زودگل، مانند بادام، گردو و فندق را تهدید کرده و زیان های زیادی را به بار می‌آورد، میانگین عملکرد در هکتار برخی از این محصول­ها نه تنها با میانگین عملکرد در هکتار شماری از کشورهای عمده تولید کننده این محصول­ها در اروپا برابری می­نماید، بلکه در مواردی از آن ها برتری دارد. بر اساس گزارش  FAO در سال 2006 یعنی سال انجام این بررسی، میانگین  عملکرد در هکتار بادام در ایران در سال 1384 معادل 84/0 تن، در فرانسه 25/4 تن، در ترکیه 84/1 تن و در اسپانیا 33/0 تن می­باشد. به همین ترتیب میانگین  عملکرد در هکتار گردو در ایران 31/2 تن، در فرانسه 66/1 تن، در ترکیه 85/1 تن و در اسپانیا 34/3 تن می‌باشد. در همین رابطه میانگین عملکرد در هکتار پسته و فندق در ایران به ترتیب 63/0 تن برای پسته و 13/1 تن برای فندق، در فرانسه 49/2 تن برای فندق، در ترکیه 79/0 تن برای پسته و 01/1 تن برای فندق و در اسپانیا 00/1 تن برای فندق گزارش شده است. در این مقاله، تمام موارد یاد شده واکاوی شده و مورد بحث قرار گرفتند و همچنین راهکارهایی برای بهبود کمی و کیفی محصول های مورد آزمایش، ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

1- بی­نام. 1364. سالنامه آماری، مرکز آمار ایران.
2- بی­نام. 1373. سالنامه آماری، مرکز آمار ایران.
3- بی­نام. 1385. سیمای آماری جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی در سال 84-83. .16 ص.
4- خوشخوی، م. 1384. گیاه افزایی. مبانی و روش ها. جلد 2 (ترجمه)، چاپ ششم، انتشارات دانشگاه شیراز. 539 ص.
5- راحمی، م. 1380. فیزیولوژی درختان میوه، رشد و نمو (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاه مشهد. 212 ص.
6- چایچی، س.، ن. حسن زاده، م. مشهدی جعفرلو و ا. بایبوردی. 1381. راهنمای بادام- کاشت، داشت و برداشت. نشر آموزش کشاورزی. 174 ص.
7- طلائی، ع. 1370. فیزیولوژی درختان میوه مناطق معتدله (ترجمه). انتشارات دانشگاه تهران. 436 ص.
8- گریگوریان، و. 1381. فیزیولوژی پیوند و روش های پیوند زنی. انتشارات انجمن علوم باغبانی ایران. 372 ص.
9. Denisov, V.P. 1988. Almond genetic resource in the USSR and their use in production and breeding. Acta Hort. 224: 299-306.
10. Duke, J.A. 1989. CRC Handbook of nuts. CRC Press, Boca Raton, Florida, 33487, USA 240-243.
11. FAOstat. 2006. Agiculture data. Retrieved from: http://apps.FAO.org.
12. Kester, D.E. and Gradziel, T.M. 1996. Almond. In: Janick, J. Moore, J.N. (eds.). Fruit Breeding. Vol. 3. John Wiley and Sons. New York, USA. pp. 1-97.
13. Michel, G. 1978. Arboriculture fruitiere. Hachette, France. 40 p.
14. Robert and Lance Walheim. 1981. Western Fruit and Nuts. HP Books, Inc., New York, NY, USA, 166 p.
15. Thompson, M.M., H.B. Lagertat, and S.A. Mehlanbackers. 1996. Hazelnuts. In: Janick, J. and  J.N. Moore (eds.). Fruit Breeding. Vol. 3. John Wiley and Sons. New York, USA. pp. 125-184.
16. Woodrool, J.G. 1979. Tree Nuts. Second edition: AVI Publishing Company. 731 p.
مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی
دوره 1، شماره 1
بهار و تابستان 1395
صفحه 1-12