مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی

وضعیت موجود و ارایه راهکارهای بهبود کمی و کیفی خشک میوه‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

2 استاد دانشگاه تبریز

3 استاد دانشگاه شیراز

4 استاددانشگاه تهران

چکیده

پژوهشی برای بررسی وضعیت موجود و ارائه راهکار برای بهبود کمی و کیفی میوه های مهم خشکباری (بادام، گردو، پسته و فندق) در سطح کشور انجام شد. نخست استان های مهم میوه خیز کشور و شهرستان های عمده تولید کننده این محصول ها، بر اساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی تعیین شد و سپس پرسشنامه هایی برای دریافت اطلاعات لازم برای چهار محصول یاد شده تکمیل گردید. در این پرسشنامه ها، تمام جنبه های کشت، داشت و برداشت محصول مورد پرسش قرار گرفت و اطلاعات لازم از مراکز تحقیقاتی مربوط، جمع آوری شد. در این پژوهش، استان­­های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، فارس، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مازندران، مرکزی، همدان و یزد مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی اطلاعات جمع­آوری شده و واکاوی داده­ها نشان داد که با وجود تنگناهای زیاد در کشت و عمل­آوری محصول­های مورد نظر در این طرح، به ویژه وجود خطر سرماهای اوایل بهار که اغلب محصول درختان زودگل، مانند بادام، گردو و فندق را تهدید کرده و زیان های زیادی را به بار می‌آورد، میانگین عملکرد در هکتار برخی از این محصول­ها نه تنها با میانگین عملکرد در هکتار شماری از کشورهای عمده تولید کننده این محصول­ها در اروپا برابری می­نماید، بلکه در مواردی از آن ها برتری دارد. بر اساس گزارش  FAO در سال 2006 یعنی سال انجام این بررسی، میانگین  عملکرد در هکتار بادام در ایران در سال 1384 معادل 84/0 تن، در فرانسه 25/4 تن، در ترکیه 84/1 تن و در اسپانیا 33/0 تن می­باشد. به همین ترتیب میانگین  عملکرد در هکتار گردو در ایران 31/2 تن، در فرانسه 66/1 تن، در ترکیه 85/1 تن و در اسپانیا 34/3 تن می‌باشد. در همین رابطه میانگین عملکرد در هکتار پسته و فندق در ایران به ترتیب 63/0 تن برای پسته و 13/1 تن برای فندق، در فرانسه 49/2 تن برای فندق، در ترکیه 79/0 تن برای پسته و 01/1 تن برای فندق و در اسپانیا 00/1 تن برای فندق گزارش شده است. در این مقاله، تمام موارد یاد شده واکاوی شده و مورد بحث قرار گرفتند و همچنین راهکارهایی برای بهبود کمی و کیفی محصول های مورد آزمایش، ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Present State and Suggestions for Quantitative and Qualitative Improvements of Important Nut Crops in Iran

نویسندگان [English]

  • M. Khosh-Khui 1
  • V. Grigurian 2
  • E. Tafazoli 3
  • E. Khalighi 4

1 Professor Shiraz University

2 Professor Tabriz University

3 Professor Shiraz University

4 Professor Tehran University

چکیده [English]

 
The present state and determining the production problems and also presenting the guidance for quantitative and qualitative improvements of almond, walnut, pistachio and hazelnut, a research was conducted from 2004 to 2005. Firstly, using the statistics published by Ministry of Agricultural Jihad, 19 provinces of important fruit producing and a few cities in each province were selected. Then, using a questionnaire, all aspects of information from these centers were collected. Provinces selected were east Azarbayejan, west Azarbayejan, Ardebil, Isfahan, Tehran, Chaharmahal Bakhtiari, Razavi Khorasan, north Khorasan, south Khorasan, Fars, Kurdestan, Kerman, Kermanshah, Kohkiluieh and Boyerahmad, Lorestan, Mazandaran,  Markazi, Hamedan and Yazd. The results showed that in spite of some problems in cultivation of these fruits, especially early spring frost which damages early fruiting species, like almond, walnut and pistachio, average yields per hectare of these species are not less than average yields of important countries in Europe and in some cases they are higher. In the year of experiment, according to FAO report, average yields per hectare of almond were 0.84 in Iran, 4.25 in France, 1.84 in Turkey and 0.33 tons in Spain. Similarly, average yields per hectare of walnut were 2.31 in Iran, 1.66 in France, 1.85 in Turkey and 3.85 tons in Spain. Average yields per hectare of 0.63 and 1.13 tons for hazelnut and pistachio in Iran, respectively, 2.49 tons in France for hazelnut, 0.79 tons in Turkey for pistachio, and 1.00 tons in Spain for hazelnut were reported. These achievements are under situations that a number of reducing factors are present in Iran. The results of this investigation showed that in the years of the study, the production problems include lack of covering insurance or guaranteed market, low knowledge of fruit producers on orchard management particularly pruning  irrigation, spraying against insects and deseases, fertilizing etc. It can be concluded that in Iran the potentials for increasing the yields of these crops for internal consumptions and export are available.

کلیدواژه‌ها [English]

  • almond
  • Hazelnut
  • Nut crops
  • Pistachio
  • Walnut
1- بی­نام. 1364. سالنامه آماری، مرکز آمار ایران.
2- بی­نام. 1373. سالنامه آماری، مرکز آمار ایران.
3- بی­نام. 1385. سیمای آماری جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی در سال 84-83. .16 ص.
4- خوشخوی، م. 1384. گیاه افزایی. مبانی و روش ها. جلد 2 (ترجمه)، چاپ ششم، انتشارات دانشگاه شیراز. 539 ص.
5- راحمی، م. 1380. فیزیولوژی درختان میوه، رشد و نمو (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاه مشهد. 212 ص.
6- چایچی، س.، ن. حسن زاده، م. مشهدی جعفرلو و ا. بایبوردی. 1381. راهنمای بادام- کاشت، داشت و برداشت. نشر آموزش کشاورزی. 174 ص.
7- طلائی، ع. 1370. فیزیولوژی درختان میوه مناطق معتدله (ترجمه). انتشارات دانشگاه تهران. 436 ص.
8- گریگوریان، و. 1381. فیزیولوژی پیوند و روش های پیوند زنی. انتشارات انجمن علوم باغبانی ایران. 372 ص.
9. Denisov, V.P. 1988. Almond genetic resource in the USSR and their use in production and breeding. Acta Hort. 224: 299-306.
10. Duke, J.A. 1989. CRC Handbook of nuts. CRC Press, Boca Raton, Florida, 33487, USA 240-243.
11. FAOstat. 2006. Agiculture data. Retrieved from: http://apps.FAO.org.
12. Kester, D.E. and Gradziel, T.M. 1996. Almond. In: Janick, J. Moore, J.N. (eds.). Fruit Breeding. Vol. 3. John Wiley and Sons. New York, USA. pp. 1-97.
13. Michel, G. 1978. Arboriculture fruitiere. Hachette, France. 40 p.
14. Robert and Lance Walheim. 1981. Western Fruit and Nuts. HP Books, Inc., New York, NY, USA, 166 p.
15. Thompson, M.M., H.B. Lagertat, and S.A. Mehlanbackers. 1996. Hazelnuts. In: Janick, J. and  J.N. Moore (eds.). Fruit Breeding. Vol. 3. John Wiley and Sons. New York, USA. pp. 125-184.
16. Woodrool, J.G. 1979. Tree Nuts. Second edition: AVI Publishing Company. 731 p.