TY - JOUR ID - 110532 TI - تغییر اقلیم، خشکسالی و تنگدستی در ایران: نگاهی به آینده JO - مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی JA - SRJASNR LA - fa SN - 24234757 AU - کرمی, عزت اله AD - استاد دانشگاه شیراز Y1 - 2016 PY - 2016 VL - 1 IS - 1 SP - 63 EP - 80 KW - آینده نگری KW - ایران KW - بحران آب KW - خشکسالی KW - کاهش تولید غذا DO - 10.22047/srjasnr.2016.110532 N2 - تغییر اقلیم و خشکسالی‌های ناشی از آن، بزرگترین چالش حال حاضر و آینده کشاورزی ایران محسوب می‌شود. با توجه به این ‌که تلاش برای افزایش توان بازگشت‌پذیری جامعه در رو به رو شدن با تغییر های اقلیمی، نیازمند شناخت جامع این پدیده و اثرهای ناشی از آن می‌باشد، در این مقاله نسبت به ارائه مدل مفهومی‌ تغییر اقلیم، تنگدستی و آسیب‌پذیری اقدام شده است. بر مبنای این مدل مفهومی، مجموعه‌ای از عوامل طبیعی و بشرساز، زمینه های تغییر اقلیم را فراهم ساخته‌اند که در این میان، تأثیر سازه‌های انسانی در شکل‌گیری روند کنونی دگرگونی اقلیم به سزا بوده است. همچنین در حالی‌که انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر به گرمایش زمین و افزایش احتمال وقوع خشکسالی و طغیان رودخانه‌ها در مناطق خشک و مرطوب گردیده است، عزم جدی برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای وجود ندارد. به همین دلیل، کشورهای در حال‌ توسعه و جوامع دارای اقتصاد متکی بر منابع طبیعی به میزان قابل‌توجهی زیر تأثیر اثرهای ناشی از تغییر اقلیم قرار خواهند گرفت که از آن جمله می‌توان به کاهش تولید غذا و افزایش تنگدستی اشاره نمود. از سوی دیگر واکاوی تاریخی منابع آب در ایران نشانگر آن است که پایداری ذاتی حاکم بر این منابع از میان رفته است و در حال حاضر کشور در مرحله بحران آب قرار دارد. به نحوی‌که کاهش شدید ذخایر آبی، کاهش دسترسی کشاورزان به منابع آب کشاورزی و اختلال‌های زیست‌محیطی ایجاد شده در این منابع، توانایی کشاورزان برای مدیریت آب را کاهش داده و بازگشت‌پذیری سیستم آب کشور به حالت طبیعی را دشوار نموده است. همچنین مطابق پیش‌بینی‌ها، افزایش فراوانی وقوع و شدت خشکسالی در آینده، موجب تشدید بحران آب در ایران خواهد شد. افزایش جمعیت، کاهش سرانه منابع آب، کاهش امکان افزایش سطح زیرکشت، کاهش نقش نفت و افزایش شکاف طبقاتی در جامعه نیز ناامنی غذایی و تنگدستی فزاینده را به همراه خواهد داشت. بنابراین، تدوین برنامه‌ای یکپارچه به منظور سازگاری با خشکسالی‌های آینده الزامی می‌باشد.    UR - https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110532.html L1 - https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110532_31a6f20c535734997e0bbf8f857d4406.pdf ER -