ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی پیامدهای اجرای طرح هدفمندی یارانهها بر منابع طبیعی ایران
منابع طبیعی که بستر حیات و توسعه پایدار است، نقش مهمی در ایجاد اشتغال و امرار معاش بهرهبرداران دارد و منشأ بسیاری از فعالیتهای تولیدی و اقتصادی کشور است.از اینرو، حفظ، توسعه، احیا و بهرهبرداری پایدار از منابع طبیعی باید در اولویت قرار گیرد.در این مقاله پیامدهای اجرای طرح هدفمندی یارانهها بر منابع طبیعی کشور با استفاده از تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات وزارتخانههای جهاد کشاورزی و نیرو بررسی شد. پیامدها به دو دسته مثبت و منفی تقسیم شدند. از جمله پیامدهای مثبت حذف یارانهها میتوان به کاهش آلودگی هوا، خاک، آب و کاهش مصرف سوختهای فسیلی، کود و سموم شیمیایی اشاره کرد. همچنین، افزایش قیمت آب میتواند باعث اصلاح الگوی مصرف آب شرب و کشاورزی شود و به تغذیه آبهای زیرزمینی و آبخوانها کمک کند. هدفمندی یارانهها میتواند موجب اصلاح الگوی مصرف و گرایش به سمت انرژیهای تجدیدپذیر طبیعی شود که نقش عمدهای در پایداری محیط زیست دارند. از جمله پیامدهای منفی اجرای هدفمندی یارانهها افزایش قیمت حاملهای سوخت، انرژی، علوفه دام است که به شدت به بوتهکنی و جنگلتراشی منجر میشود. همچنین، حذف یارانه واحدهای تولیدی کشاورزی پیامدهای منفی را به دنبال دارد. درحالیکه افزایش قیمت نهادههای دامی و هزینههای نگهداری باعث افزایش اتکای دام به مراتع میگردد که اثرهای آن تخریب و تصرف هر چه بیشتر این عرصههاست. بنابراین،ضرورت دارد که پیش از اجرای هر قانون و سیاستی، به پیامدهای آن بر تمامی بخشهای کشور و به ویژه بر حوزه منابع طبیعی توجه شود.
https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110561_b7e154c126585c8fe8b7e485f5df9586.pdf
2017-11-22
107
122
10.22047/srjasnr.2017.110561
اصلاح الگوی مصرف
انرژیهای تجدیدپذیر
حذف یارانه
قیمت نهادهها
کاهش مصرف سوخت فسیلی
محمدعلی
زارع چاهوکی
mazare@ut.ac.ir
1
استاد دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
انور
سنایی
2
دانشجوی دکتری دانشگاه تهران
AUTHOR
اسماعیل نیا، ع.ا. و ش. وصفی اسفستانی. 1394. بررسی اثرات اصلاح قیمت حاملهای انرژی بر تولید و قیمت در بخش کشاورزی. فصلنامه علوم اقتصادی 63-45:(23)9.
1
اولیایی، ا. 1388. بررسی امکان صرفهجویی در مصرف آب در بخشهای خانگی، کشاورزی و صنعتی ایران. بولتن تخصصی اقتصاد ایران 49-42: 5.
2
آریاپور، ع. و ر. میرزائی ملااحمد. 1389. گیاهان دارویی، معطر و صنعتی جنگل و مرتع. انتشارات موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی. 232 صفحه.
3
تجریشی, م. و ابریشم چی، ا. ۱۳۸۳، مدیریت تقاضای منابع آب در کشور، اولین همایش روشهای پیشگیری از اتلاف منابع ملی، تهران، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران. صفحههای 24 تا 39.
4
جلالیان، ح.، ص. هاشمی، و ج. یعقوبی. 1392. بررسی اثرات کوتاه مدت اجرای طرح هدفمندسازی یارانهها بر وضعیت کشاورزی روستاییان شهرستان نیریز (مطالعه موردی: دهستان آباده طشک). فصلنامه برنامه ریزی منطقهای 60-45:(10)3.
5
حسینی، س.ع. 1388. گیاهان دارویی و صنعتی مراتع استان گلستان. خلاصه مقالات اجلاس ملی گیاهان دارویی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور. صفحههای 127 تا 128.
6
خالدی، م. 1393. بررسی آثار اجرای قانون هدفمند کردن یارانهها بر واحدهای تولیدی بخش کشاورزی. وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه پژوهشهای برنامهریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی. 21 صفحه.
7
خلیلیان اشکذری، م.ج. 1389. مبانی مصرف جامعه اسلامی و راهکارهای اصلاح آن. مجله معرفت اقتصادی 94-73:(2)2.
8
خیرخواهان، ج. 1388. بررسی اصلاحات در تولید و مصرف بخش انرژی. بولتن تخصصی اقتصاد ایران 11-5:3.
9
دبیرخانه کارگروه تحولات اقتصادی 1387. چهارچوب کلی طرح تحول اقتصادی.
10
ربیعی، م. 1391. مرتعداری. انتشارات دانشگاه پیام نور. 200 صفحه.
11
روستا، ف. 1388. تغییرات آب و هوایی و بحران جدی آب. همایش ملی مدیریت بحران آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت. صفحههای 1تا 15.
12
زارع چاهوکی، م.ع. 1394. طراحی الگوی مدیریت پایدار منابع طبیعی. مرکز مطالعات بنیادی پژوهشهای انقلاب اسلامی.
13
زبردست، س. و رحیمی خوب، ع. 1390. بررسی اثر تغییر فشار در لولههای فرعی آبیاری بارانی متحرک دستی بر روی هزینهها. مجله مدیریت آب و آبیاری 86-69:(1)1.
14
سازمان پخش و پالایش فرآوردههای نفتی. 1393. آمارنامه انرژی. 232 صفحه.
15
طارمی، م.ح. 1388. نقد مصرف گرایی در کشور با الگوهای مصرف اسلامی. مجله پگاه حوزه 23-20:(257)6.
16
ظفر نژاد، ف.1390. محدودیت، تلفات و نرخ آب کشاورزی. فصلنامه آب و توسعه. شماره 15.
17
عبدی، ن.، م. عبدی، و ص. حسنزاده. 1389. معرفی گیاهان دارویی شهرستان اراک. یافتههای نوین کشاورزی 37-4:(1)5.
18
کشکولی، ع.ب. 1393. تأثیر هدفمندی یارانهها بر بازار فرآوردههای چوبی کارگاهها و فروشگاههای کشور. نشریه جنگل و فرآوردههای چوب (مجله منابع طبیعی) 171-157:(1)67.
19
محمودی، ب و سرلک، م. 1387. برآورد عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضای آب و جایگاه ایران در منطقه از نظر توسعه پایدار، مرکز تحقیقات استراتژیک (معاونت پژوهشهای اقتصادی)، شماره 3.
20
مظفری، م.م. 1394. تعیین حد بهینه فعالیت دامداری در مراتع منطقه الموت با استفاده از مدل برنامهریزی پویای غیرخطی زیست-اقتصادی. نشریه مرتعداری 122-101:(1)2.
21
نعمت الهی، ز. و ن. شاهنوشی فروشانی. 1391. ارزیابی اثرات ناشی از هدفمندسازی یارانه حاملهای انرژی بر قیمت محصولات کشاورزی، صنایع غذایی و رفاه خانوار (کاربرد جدول داده- ستانده). هشتمین همایش دوسالانه اقتصاد کشاوری ایران، کشاورزی پایدار و امنیت غذایی، دانشگاه شیراز 20 تا 21 اردیبهشت ماه 1391. شیراز.
22
وزارت جهاد کشاورزی، آمارنامه کشاورزی سالهای 1383 تا 1392.
23
وزارت نیرو. دفتر برنامهریزی کلان برق و انرژی. 1387. بانک اطلاعات انرژی. ترازنامه انرژی. 528 صفحه.
24
ORIGINAL_ARTICLE
کاربرد انرژی خورشیدی در مدیریت پایدار بیمارگرهای خاکزاد
مصرف بیرویه سوختهای فسیلی موجب تغییر اقلیم وتغییر زیستبومجهانی و در نتیجه گرم شدن کره زمین شده است. استفاده درست از منابع سوختی فسیلی و جایگزینی آنها بامنابع انرژی تجدیدپذیر، به ویژهانرژی خورشید،میتواند تاثیر شگرفی در کاهش آلودگی هوا و پایداری زیستبوم در جهت کشاورزی پایدار داشته باشد. درمورداستفاده از انرژی خورشیدی، که در بسیاری از کشورها از جمله ایران برای تولید الکتریسته در شهرها و نقاط دوردست مورد استقبال قرار گرفته است، در مدیریت بیماریهای گیاهی به ویژه در بیمارگرهای خاکزاد چندان توجه نشده است. در این مرور، در مورد اهمیت بهرهگیری از انرژی خورشیدی برای سالمسازی خاک مزرعه و گلخانهها به منظور سرکوبی بیمارگرهای گیاهی، آفتها، و علفهای هرز توجه شده است. در ایران برای کاهش خسارت بیمارگرها و علفهای هرز در سیستم کشاورزی پایدار، تلفیق استفاده از انرژی خورشیدی با کشت متداول زیر پلاستیک بدون استفاده از مواد شیمیایی پیشنهاد میگردد.
https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110571_b3eb7a8eb3191423834caaf8fd83447c.pdf
2017-11-22
123
130
10.22047/srjasnr.2017.110571
آفتابدهی خاک
انرژی تجدیدپذیر
تغییر اقلیم
ضدعفونی گلخانه
ضیاء الدین
بنی هاشمی
zia1937@gmail.com
1
استاد دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
Anonymous, 2015. Renewable energy and agriculture: A natural fit. Retrieved from http://www.ucsusa.org./clean-energy/smart–energy-solution/inerease renewables/renauble-energy – and html.
1
Anonymous. 2015. Renewable energy and agriculture: A natural fit. Union of Concerned Scientists, science for a healthy planet and safer world. Retrieved from http://www.ucsusa.org/clean_energy/smart-energy-solutions/increase-renewaables/reneable-energy-and.html
2
Anonymous. 2015. Electricity generation from wind power. Technology and economies. Retrieved from http://www.mpoweruk.com/wind_power.htm
3
Anonymous. 2015. Wind energy-Introduction. Energypedia.info. Retrieved from https://energypedia.info/wiki/Wind_Energy_-_Introduction
4
Armitage, D., M. Marschke and R. Plummer. 2008. Adaptive co-management and the paradox of learning. Global Environmental Change 18:86-98.
5
Gamliel, A. and J. Katan. (Eds.) 2012. Soil Solarization, Theory and Practice. APS Press. 266 p.
6
Garret, K.A., S.P. Dendy, E.F. Frank, M.N. Rouse and S.E. Traress. 2006. Climate change effect on plant diseases: Genomic to ecosystems. Annu. Rev. Phytopathol. 44:309-489.
7
Kahrebaian, A. 2010. Renewable Energy in Islamic Republic of Iran. Energy Security Seminar. Salzburg, Austria.
8
Mahlman, D. 1997. Uncertainities in projection of human caused climate warming. Science 278:16-17.
9
Najafi, G., B. Ghobadian, R. Mamat, J. Yusaf and W.H. Azmi. 2015. Solar energy in Iran: Current state and outlooks. Renewable and Sustainable Energy Reviews 49:931-942.
10
Pakniat, M. 2014. Effective control of citrus nematode (Tylenchulus semipenetrans) by individual canopy soil solarization of infected sweet orange trees. Iran. J. Plant Pathol. 50:79-93.
11
Pimental, D. 2006. Impacts of organic farming with efficiency of energy use in agriculture. Cornell University Ithaca, USA.
12
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی پیامدهای گسترش آبیاری زیرفشار در ایران
در پی بروز خشکسالی در اغلب مناطق جهان از جمله ایران و در حکم یک راهکار عملی برای مقابله با خشکسالی، استفاده از سامانههای آبیاری زیرفشار گسترش یافته است. به دلیل سهولت گسترش این سامانههای آبیاری، شرایطی پیش میآید که بهرهبرداری از منابع آبهای زیرزمینی سرعت بیشتری بگیرد و زنگ خطری برای پایداری آنها باشد و در عمل، نیل به اهداف اصلی در صرفه جویی واقعی آب در سطح حوضه آبریز و آبخوان میسر نگردد. نتایج واکاویها نشان داد که به شرط طراحی و اجرای اصولی و دقیق سامانههای آبیاری زیر فشار توام با شناخت کافی از اقلیم منطقه مورد نظر، میتوان به راندمان بالا در آبیاری دست یافت. بنابراین، با توجه به اقلیم گرم و خشک سرزمین ایران اجرای آبیاری موضعی در مقایسه با آبیاری بارانی ارجحیت دارد. همچنین به منظور جلوگیری از اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی ناشی از توسعه سامانههای آبیاری زیر فشار و بروز "اثر جهش" لازم است تمهیداتی اساسی و اصولی اندیشیده شود که از مهمترین آنها میتوان به جلوگیری از افزایش سطح زیرکشت، افزایش قیمت آب به حد بازدارندگی، کاهش حجم آب تحویلی به کشاورزان، تغییر الگوی کشت به همراه کمآبیاری، اعمال روشهای بهزراعی و واردات آب مجازی اشاره کرد.
https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110572_ba5cf47bd9c27d6dc47a5a283177b02e.pdf
2017-11-22
131
148
10.22047/srjasnr.2017.110572
اثر جهش
صرفهجویی واقعی آب
مقیاس حوضه آبریز
مقیاس مزرعه
سید حمید
احمدی
seyedhamid.ahmadi@gmail.com
1
استادیار، پژوهشگر و رییس مرکز مطالعات خشکسالی، دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
علیرضا
سپاسخواه
sepas@shirazu.ac.ir
2
استاد دانشگاه شیراز
AUTHOR
بی نام. 1383. مجموعه مقالات کارگاه فنی آبیاری بارانی (توانمندیها و چالشها). کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، کرج، موسسه فنی و مهندسی کشاورزی، 25 بهمن 1383. شماره انتشار 97، 248 صفحه.
1
بیآزار.، ش.، م. احتشامی، ه. عبادی و ر. فیفایی. 1386. ارزیابی هیدرولیکی سیستمهای آبیاری قطرهای داخل خط در باغهای مرکبات غرب مازندران. پژوهشنامه علوم کشاورزی، 13-1:1.
2
بیرانوند، ز.م.، س. برومندنسب، ز. ایزدپناه و ع. ملکی. 1393. بررسی بازده آبیاری سیستمهای آبیاری بارانی در منطقۀ خرم آباد. مدیریت آب و آبیاری 202-191:(2)4.
3
ترک نژاد، ا.، م. آقایی سربرزه، ح. جعفری، ع.ر. شیروانی، ر. رویین تن، ع. نعمتی و خ. شهبازی. 1385. ارزیابی فنی و اقتصادی روش آبیاری قطرهای در گندم و مقایسه آن با روش آبیاری سطحی. پژوهش و سازندگی، 44-72:36.
4
حسنلی، ع.م. و ع.ر. سپاسخواه. 1379. ارزیابی سیستمهای آبیاری قطرهای، مطالعه موردی باغهای مرکبات داراب. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 27-4:13.
5
خلیلی، د. 1395. چالش های فراروی مدیریت منابع آب در شرایط خشکسالی در ایران. مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 164-1:149.
6
دانشور، م. و م. زیبایی. 1391. اثرات سیستم های آبیاری بارانی در مقابله با خشکسالی در استان فارس. اقتصاد کشاورزی، 125-6:109.
7
رحمتی، ح.، م. شاکر و ع.ر. کیانی. 1392. بررسی عملکرد کمی و روند توسعه طرحهای آبیاری زیر فشار در کشور. چهارمین همایش ملی مدیریت شبکهای آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده مهندسی علوم آب، 6 تا 8 اسفند 1392.
8
رفیعی، ه.، م. بخشوده و م. زیبایی. 1384. ارزیابی و انتخاب سیستم بهینه آبیاری در شهرستانهای فریدن و سمیرم. پنجمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی ایران، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
9
زیبایی، م. 1382. تعیین بازده سرمایه گذاری در زمینه نصب سیستمهای آبیاری زیر فشار در استان فارس. مجموعه مقالات همایش تامین مالی کشاورزی تجربه ها و درسها. تهران، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشکده اقتصاد. صفحههای 149 تا 171.
10
زیبایی، م. 1386. عوامل موثر بر عدم تداوم در استفاده از سیستم های آبیاری بارانی در استان فارس مقایسه تحلیل لاجیت و تحلیل ممیزی. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. مشهد، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد. صفحههای 1 تا 16.
11
زیبایی، م.، و م. بخشوده. 1387. رتبهبندی تکنولوژیهای آبیاری با استفاده از روش تصمیمسازی چند معیاری: مطالعه موردی استان فارس. مجله علوم و صنایع کشاورزی. وِیژه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 13-22:3.
12
سپاسخواه، ع . ر. 1395 . راهکارهای مقابله با چالش تامین غذا در ایران. مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 28-1:19.
13
سپاسخواه، ع . ر. 1383 . نگرشی دوباره بر پژوهش های بازده آبیاری در جمهوری اسلامی ایران. مجموعه مقالات روش های پیشگری از اتلاف منابع ملی. تهران، 19 تا 21 خرداد، صفحههای 53 تا 62.
14
سپاسخواه، ع.ر.، م. نوشادی و ت. هنر. 1383. گزارش طرح ارزیابی سیستمهای آبیاری بارانی در استان فارس. مجری مسئول علیرضا سپاسخواه. بخش آبیاری، دانشگاه شیراز، 192 صفحه.
15
سهراب، ف.، و عباسی، ف. 1388. ارزیابی بازده آبیاری در کشور و ارائه نقشه هم بازده آبیاری. مجموع مقالات دوازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. 5 و 6 اسفند ماه. صفحههای 29 تا 44.
16
عابدیان، ی. 1376. ارزیابی دستگاه آبیاری بارانی لولههای چرخدار (Side-roll sprinkler) در مزارع چغندرقند استان خراسان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی، بخش آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.
17
علیزاده، ح.ع.، ع. لیاقت و ت. سهرابی. 1393. ارزیابی سناریوهای توسعه سیستم های آبیاری زیر فشار بر منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل سازی پویایی سیستم. نشریه حفاظت منابع آب و خاک 15-3:1.
18
فاریابی، ا.، ع. معروف پور و ه. قمرنیا. 1389. بررسی و ارزیابی سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت دشت دهگلان کردستان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک 15-14:1.
19
فروغی، ف. 1381. ارزیابی هیدرولیکی سیستم آبیاری عقربهای و تاثیر آن بر بهرهوری بیولوژیک گندم در منطقه باجگاه. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی، بخش آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.
20
مرکز آمار ایران. 1394. نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کشاورزی کل کشور. تهران: مرکز آمار ایران، دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاریهای بین الملل، 128 صفحه.
21
نجفی، ب.، ع.ا. قائمی، م.ح. طرازکار و د. رحمتی. 1387. بررسی اقتصادی سیستم آبیاری قطره ای در استان فارس. اقتصاد و کشاورزی، 102-2:87.
22
نیکخواه، م.، م.ح. رحیمیان، م.ج. روستا و ح. رزاقیان. 1394. ارزیابی برخی راهکارهای مدیریتی افزایش شاخص کارآیی مصرف آب مزارع گندم در شرایط شور. آب و توسعه پایدار، 58-1:53.
23
وزارت جهاد کشاورزی. 1394الف. بررسی آمار سطح برداشت و میزان تولید 36 سال محصول های زراعی (سال 1357 لغایت 1392). معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. 285 صفحه.
24
وزارت جهاد کشاورزی. 1394ب. آمارنامه کشاورزی جلد دوم سال 1393. معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. 379 صفحه.
25
26. Berbel, J. and L. Mateos. 2014. Does investment in irrigation technology necessarily generate rebound effects? A simulation analysis based on an agro-economic model. Agr. Syst. 128:25-34.
26
27. Berbel, J., C. Gutierrez-Martin, J.A. Rodriguez-Diaz, E. Camacho and P. Montesinos. 2015. Literature review on rebound effect of water saving measures and analysis of a Spanich case study. Water Resour. Manage. 29:663-678.
27
28.Dumont, A., B. Mayor and E.L. Lopez-Gunn. 2013. Is the rebound effect or Jevons paradox a useful concept for better management of water resources? Insights from the irrigation modernization process in Spain. Aquatic Procedia 1:64-76.
28
29. EC, European Commission. 2012. A Blueprint to Safeguard Europe’s Water Resources, Brussels. Retrived from http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52012DC0673. Accesssed on August 22, 2016
29
30. Evans, R.G., J. LaRue, K.C. Stone and B.A. King. 2013. Adoption of site-specific variable rate sprinkler irrigation systems. Irrig. Sci. 31:871-887.
30
31. FAO, 2012. Statistics Division (FAOSTAT), Retrieved from http://faostat.fao.org/
31
32. Garb, Y. and L. Friedlander. 2014. From transfer to translation: using systemic understandings of technology to understand drip irrigation uptake. Agr. Sys. 128:13-24.
32
33. Greening, L.A., D.L. Greene and C. Difiglio. 2000. Energy efficicney and consumption- the rebound effect- a survey. 28:389-401.
33
34. Hellegers, P.J.G.J. and C.J. Perry. 2006. Can irrigation water use be guided by market forces? Theory and practices. Int. J. Water Resour. Develop. 22:79-86.
34
35. Huffaker, R. 2008. Conservation potential of agricultural water conservation subsidies. Water Resour. Res. 44: W00E01.
35
36. International Committee on Irrigation and Drainage (ICID). 2015. Supporting Agricultural Water Management for Sustainable Development. Annu. Rep. 2014-2015. 88 p.
36
37. Jaghdani, T.J. and B. Brümmer. 2016. Determinants of willingness to pay for groundwater: Insights from informal water markets in Rafsanjan, Iran. Int. J. Water Resour. Develop. 32:944-960.
37
38. Pfeiffer, L. and C-YC. Lin. 2014. Does efficient irrigation technology lead to reduced growundwater extraction? Empirical evidence. J. Environ. Econ. Manage. 67: 189-208.
38
39. Scheierling, S.M., R.A. Young and G.E. Cardon. 2006. Public subsidies for water-conserving irrigation investments: Hydrologic, agronomic, and economic assessment. Water Resour. Res. 42: W03428
39
40. Schuck, E.C., W. Marshal Fraiser, R.S. Webb, L.J. Ellingson and W.J. Umberger. 2005. Adoption of More Technically Efficient Irrigation Systems as a Drought Response. Water Resour. Develop. 21:651-662.
40
41. Seckler, D. 1996. The new era of water resources management. Research Report 1. International Irrigation Management Institute, Colombo, Sri Lanka.
41
42. UNEP. 2012. Measuring water use in a green economy, A Report of the Working Group on Water Efficiency to the International Resource Panel. United Nations Environment Programme (UNEP).
42
ORIGINAL_ARTICLE
چالشهای سازهای گلخانهها در ایران
چکیده در سالهای اخیر، ساخت گلخانهها برای تولید محصولهای کشاورزی بهدلیل امکان کنترل عاملهای تأثیرگذار بر محیط مانند تغییرهای دمایی، جلوگیری از پدیدههای سرمازدگی و گرمازدگی، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، امکان کاربرد مناسب کود و سم، امکان تولید در خارج از فصل و نیز افزایش کمیت و بهبود کیفیت محصول، جایگاه ویژهای به این نوع از تولید بخشیده و کشت گلخانهای در حکم یک روش تولید متفاوت با بهرهوری بالا رو به گسترش است. در اصل،گلخانههای تجاری با هدف تولید انبوه و اقتصادی انواع گیاهان زینتی، سبزیها، صیفیها و میوهها ایجاد میشوند. به منظورآماده شدن شرایط محیطی مناسب درون گلخانهها، گزینش محل مناسب، نوع سازه، پوشش و وسایل بهکار رفته در آنها، مدیریت و چگونگی بهرهبرداری از گلخانهها اهمیت اساسی دارند. مساحت غیراقتصادی، جهت جغرافیایی نادرست ساخت گلخانهها، ابعاد هندسی نامناسب، سطوح تهویهای نامناسب نسبت به مساحت گلخانهها، مکان قرارگیری نامناسب دریچههای تهویه، استفاده از مصالح و پوششهای غیراستاندارد، مستحکم نبودن سازهها در برابر عاملهای محیطی مانند باد و برف و کمدوامی سازهها را میتوان از مشکلهای عمده در برخی از سازههای گلخانهای کشور نام برد. این مشکلها باعث کاهش قابلیت کنترل عاملهای محیطی و در نتیجه،کاهش بهرهوری در تولید گردیدهاند. در این نوشتار، همراه با ارایه و واکاوی شاخصهای فنی سازهای مورد نیاز در گلخانهها برای رسیدن به کمینه استانداردهای لازم، نتایج بررسی موردی انجام شده در سال 1392در سه استان خوزستان، بوشهر و فارس ارائه شدهاند. نتایج این بررسی نشان از آن داردکه بیشتر گلخانههای احداث شده در استان خوزستان در حد و اندازه استاندارد نبوده و با معیارها و مبانی مهندسی همسو نیستند. همچنین؛ همراه با ضعف موجود در بیش از نیمی از سازههای بررسی شده استان بوشهر، تفاوتهای سازهای و وسایل کنترلی مشاهده شده در گلخانههای این استان کم است و معنیدار نیستند. به تازگی، استفاده از گلخانههای استان بوشهر برای تولید نشای سبزی و صیفی و نیز نهال بارده و ارسال آنها به دیگر استانهای کشور معمول شده است. این نوع کاربری، ضعف سازهای و وسایلی گلخانههای موجود در استان بوشهر را تا حدی تعدیل کرده است. از سوی دیگر، تفاوتهای سازهای و وسایل کنترلی مشاهده شده در گلخانههای بررسی شده استان فارس نیز کم بود و معنیدار نبودند، در ضمن ضعف شاخصهای فنی یاد شده در حدود نیمی از سازههای گلخانهای این استان با توجه به گوناگونی اقلیمی آن مشهود بود.
https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110578_d9ade59b2adf6a1c231f4dc2a53092af.pdf
2017-11-22
149
162
10.22047/srjasnr.2017.110578
استانداردهای گلخانه
بهرهوری آب
بهرهوری انرژی
شاخصهای فنی
قاسم
زارعی
g.zarei@aeri.ir
1
دانشیار پژوهش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج
LEAD_AUTHOR
بینام، 1387. مبانی و ضوابط توسعه گلخانهها (مبانی و ضوابط طراحی). معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، نشریه شماره 474، 133 صفحه.
1
بینام، 1391. مبانی و ضوابط توسعه گلخانهها (نظام گلخانهای، پرورش قارچ خوراکی و کمپوست کشور). معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور،نشریه شماره 472، 143 صفحه.
2
بینام، 1395. سطح زیرکشت انواع محصولات گلخانهای تا پایان سال 1394. دفتر امور گلخانهها، گیاهان دارویی و قارچ معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، 15 صفحه.
3
حسندخت، م. 1384. مدیریت گلخانه (تکنولوژی تولید محصولات گلخانهای). انتشارات مرز دانش،320 صفحه.
4
زارعی، ق. و د. مومنی. 1395. راهنمای جامع مکانیابیبرای احداث گلخانهها. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، 78 صفحه.
5
زارعی، ق.، ح.دهقانی، و.ا.بنیعامری، م. عابدی، م. بصیرت، ر. فامیلمومن، ع.م.جعفری، ک. شرافتی، ع.ا. پالوچ، م.م. نخجوانی و ن. حیدری. 1387. برنامه راهبردی تحقیقات گلخانه، گزارش شماره 658/87 موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، 478 صفحه.
6
زارعی، ق.، آ. عزیزی، م.ع. شاهرخنیاو م. پوزششیرازی. 1394.تعیین معیارهای طراحی بهینه سازههای گلخانهای برای مناطق گرمسیر کشور.گزارش پژوهشی شماره 48600 موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، 197 صفحه.
7
سالم، ج. 1379. بررسی اقتصادی محصولات گلخانهای و مقایسه آن با کشتهای غیرگلخانهای و تعیین حداقل وسعت اقتصادی آن با تاکید بر کشتهای خیار سبز درختی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، 68 صفحه.
8
صادقی، ص.، س.ن.ا. مرتضوی و ق. زارعی. 1392. ارزیابی راندمان سیستم سرمایش فن و پد گلخانهای در منطقه محلات. مجله علوم وفنون کشتهای گلخانه ای، 13-1:(16)4.
9
ASAE. 1993. ASAE engineering practice: Commercial greenhouse design and layout. ASAE. 7 p.
10
ASAE. 2003. ASAE engineering practice: Heating, ventilation and cooling greenhouses. Hahn, R.H. and E.E. Rosentreter, eds. 35th edition. ASAE. 10 p.
11
Castilla, N. 2012. Greenhouse technology and management. CABI Press, Wallingford, Oxfordshire, England. 374 p.
12
Chandra, P., P.C. Serivastava and R.C. Maheshvari. 1982. Solar greenhouse design consideration. In: ISAE XIXI Annual Convention, Udaipur, India.
13
14. Connellan, G.J. 2002. Selection of greenhouse design and technology options for high temperature regions. Acta Hort. 578: 113-117.
14
15. European Standard. 1997. Greenhouses: Design and Construction-Part 1: Commercial Production Greenhouses. 67 p.
15
16. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 1990. Protected cultivation in the Mediterranean climate. FAO Plant Production and Protection Division, Paper 90. Rome, Italy.
16
17. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2013. Good agricultural practices for greenhouse vegetable crops: Principles for Mediterranean climate areas. Plant Production and Protection Division, Paper 217. Rome, Italy.
17
18. Hanan, J. 1998. Greenhouse advanced technology for protected horticulture. CRC Press, Boca Raton Florida, USA. 684 p.
18
19. Harmanto, L., H.J. Tantau and V.M. Salokh. 2006. Optimization of ventilation opening area of a naturally greenhouse in humid tropical environment. Acta Hort.719:166-172.
19
20. Kacira, M. 2013. Choose the right greenhouse style. Retrieved from http//www.growing produce.com/article/32536/choose-the-right-greenhouse-style.
20
21. Kamarudin, R., B.J. Baily and M.P Dougllas. 2000. Physical properties of covering materials for naturally ventilated tropical greenhouse. J. Trop. Agr. Food Sci. 28 (1): 55-69.
21
22. Kipp, J. 2010. Optimal climate regions in Mexico for greenhouse crop production. Wageningen UR Greenhouse Hort., The Netherlands. 31 p.
22
23. Kittas, C., N. Katsoulas and T. Bartzanas. 2012. Greenhouse Climate Control in Mediterranean Greenhouses. CEA03: 89-114.
23
24. Montero, J.I., A.Anton, R. Kamaruddin and B.J. Bailey. 2001. Analysis of thermally driven ventilation in tunnel greenhouses using small scale models. J. Agr. Eng. Res. 79 (2): 213 – 222.
24
25. Pardossi, A., F.Tognoni and L.Incrocci. 2004. Mediterranean greenhouse technology. Chronica Hort. 44 (2): 28-34.
25
26. Speetjens, B., S. Hemming, D. Wang and J.R. Tsay. 2012. Design of a vegetable greenhouse system for subtropical conditions in Taiwan. Wageningen UR Greenhouse Hort., The Netherlands. 60 p.
26
27. Van der Sanden, J. 2002. Greenhouses with flexible claddings: Structural aspects and demands for greenhouses. IPC PLANT DIER. Ede, The Netherlands. 15 p.
27
28. Von Zabeltitz, C. 1999. Greenhouse Structures. Ecosystems of the World’s 20 Greenhouses, Elsevier Publication, Amsterdam, The Netherlands. 117 p.
28
29. Von Zabeltitz, C. 2011. Integrated greenhouse systems for mild climates: Climate conditions, design, construction, maintenance and climate control. Springer, Berlin, Germany. 363 p.
29
30. White, R.A.J. 1975. Effect of ventilation on maximum air temperatures in twelve identical glasshouses. Acta Hort. 46: 63–70.
30
31. Worley, J. 2011. Greenhouse heating, cooling and ventilation. Cooperative Extension, University of Georgia. College of Agriculture and Environmental Science, Bulletin 792, 10 p.
31
ORIGINAL_ARTICLE
نگرشی بر تعامل مکانیزاسیون کشاورزی و زیستبوم
انسان در دو قرن اخیر خواسته یا ناخواسته نتوانسته است هماهنگی4 با محیط و اصول حاکم بر طبیعت پایدار را رعایت کند. این امر بیش از هر چیز ناشی از پیدایش عصر صنعتی و شهریتگرایی با دستاورد غلبه انسان بر پدیده طبیعی و زیستبوم با استفاده از ابزار و تفکر تقلیلگرایی یا به نوعی نظریههای نظاممند و تقلیلگرا5 بوده است. فناوریهای کنونی و آینده و آنچه به اصطلاح با نام مکانیزاسیون یا ماشینی کردن کشاورزی مرسوم شده است با اعمال سیاستهای مختلفی در جهت افزایش رقابت برای بهرهبرداری از زمین، توسعه کاربری آن برای تولید محصولهای زراعی و باغبانی، کشت متراکم و مداوم، تبدیل جنگلها و دیگر منابع طبیعی به زمینهای زراعی و نابودی مراتع منجر به بروز مسایل زیستمحیطی و زوال منابع طبیعی شده است. با وجود پیشرفتهایی در زمینههای بهنژادی، آبیاری، کنترل آفتها، تلاش برای بهبود و اصلاح خاک و حاصلخیزی آن با استفاده از فناوریهای نوین مانند کشاورزی دقیق و زیستفناوری، هنوز هم اقلیم6 و خاک از مهمترین عاملهای تعیینکننده یک سامانه کشاورزی و منابع طبیعی پایدار هستند. مفاهیمی مانند کشاورزی پایدار، کشاورزی حفاظتی، کشاورزی آلی، کشاورزی دقیق و زیستفناوری در کشاورزی و غیره حاصل توجه به عوارض و ناهنجاریهای گفته شده است. در این نوشتار تاریخچه مختصری از ابتدای پیدایش و استفاده از ماشینهای کشاورزی و توسعه مکانیزاسیون، جنبههای مثبت و منفی کارکرد ماشین با تاکید بر جنبههای زیستمحیطی و آینده فناوریهای تولیدهای کشاورزی واکاوی شده است.
https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110592_3d3da4c4a9d71634cc43a13b42212920.pdf
2017-11-22
163
174
10.22047/srjasnr.2017.110592
سوخت تجدیدپذیر
کشاورزی پایدار
فشردگی خاک
ماشینهای کشاورزی
مرتضی
الماسی
morteza.almassi@gmail.com
1
استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
LEAD_AUTHOR
نسیم
حبیبی
2
دانشجوی دکتری واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
AUTHOR
الماسی، م.، ح. باخدا و م. امامی. 1391. اصول و فناوریهای بازیافت مواد زاید آلی، چاپ اول. واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. تهران.
1
الماسی، م.، ش. کیانی و ن. لویمی. 1393 . مبانی مکانیزاسیون کشاورزی. چاپ پنجم، گفتمان اندیشه معاصر. تهران.
2
الماسی، م. ع. برقعی و ت. توکلی. 1389. فرهنگ نوین کشاورزی و منابع طبیعی. جلد نهم. ماشینهای کشاورزی. موسسه انتشارات دانشگاه تهران و فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران. تهران.
3
Anonymous, Agricultural machinery. Retrieved from http://en.m.wikipedia.org/wiki/Agricultural machinery.
4
Anonymous, Mechanization. Retrieved from http://en.m.wikipedia.org/wiki/mechanization.
5
Baker, C.J., K.E. Saxton and W.R. Ritchie. 2002. No-Tillage seeding science and practice; 2nd ed. CABI Publishing, New York, USA.
6
Ess, D.R. and T. Morgan. 2010. The Precision-Farming Guide for Agriculturalists: Deere & Company, 3rd ed. John Deere Publishing, Moline, USA.
7
Goldenberg, J. 2012. Energy, what everyone needs to know. Oxford UniversityPress. New York, USA.
8
Kitani, Osamu., Jungbluth, Thomas., Peart, Robert, and Ramdani, Abdellah,. Handbook of Agricultural Engineering. 1999. Energy and Biomass engineering, vol. 5. CIGR. American Society of Agricultural Engineering.
9
Landerg, A. 2000. Farm Machinery. Framing Press, New York, USA.
10
Mansourifar, M. 2013. Optimization Crops Pattern In Variable Field Ownership. World App. Sci. J. 21(4): 20 -22.
11
Royal ,Sѐgolѐne. Paris Climate Change Conference (COP21/CMP11), 2016. United Nations, Paris, France.
12
Shirneshan, A. 2012. Effects of biodiesel and engine load on some emission characteristics of a direct injection diesel engine. Curr. World Environ. 7(2):15-20.
13
Siemens, J.C. and W. Bowers. 1999. Machinery Management, Deere & Company, 5th ed. John Deere Publishing, Moline, USA.
14
Torres, G.L, Benites, J, Vilela, A and Cabrera, A. 2003. Conservation Agriculture. The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
15
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی همانندی و ناهمانندی دیدگاههای دست اندرکاران بخش دولتی و خصوصی نظام مرتعداری ایران
دستاندرکاران نظام مرتعداری ایران دیدگاههای ویژهای درمورد مشکلهای نظام مرتعداری دارند. یافتن نقاط ناهمانندی دستاندرکاران نظام مرتعداری در تصمیمگیری و برنامهریزی میتواند مؤثر باشد. بهگونهای که هرگونه اقدام و سیاستگذاری که بخواهد توسط مدیران و مسئولان انجام شود، مستلزم آن است که تصویر واضح و شفافی از نقاط ناهمانندی و همانندی دستاندرکاران در مورد دلیلهای ناکارآمدی نظام مرتعداری به صورت همهجانبه وجود داشته باشد. در این مقاله، در ابتدا دیدگاه چهار گروه اصلی ذینفعان و دستاندرکاران مراتع(بهرهبرداران، کارشناسان اجرا و مدیران، استادان دانشگاه و پژوهشگران، اعضای شرکتهای تعاونی و بخش خصوصی) در سطح منطقهای(استان گلستان و خراسان شمالی)، درمورد دلیلهای ناکارآمدی نظام مرتعداری ایران بررسی شده است. سپس میانگین نظرهای در دو بخش دولتی و خصوصی بررسی و ارائه شد. دلیلهای ناکارآمدی نظام مرتعداری ایران از سه معیار اقتصادی- اجتماعی، بومشناختی و سیاستی- نهادی بررسی شده است. دادههای لازم از راه پرسشنامه و مصاحبه باز با تعداد 186 نفر از اعضای هر یک از چهار گروه بیان شده به دست آمده است. انتخاب جامعههای پاسخگو بر اساس نمونهگیری هدفمند بوده است. اعتبار و روایی سوالهای پرسشنامه از طریق محاسبه ضریبCronbach's α (alpha) و هیئت متخصصان ارزیابی شد. نتایج پرسشنامهها و مصاحبههای انجام شده با استفاده از تحلیل تشخیصی در محیط نرمافزار آماری STATISTICA تجزیه و تحلیل شد. بررسی دیدگاه گروههای استفادهکننده نشان میدهد بخش خصوصی عمده اجزای مشکلزا مراتع را کمبود آب و خشکسالی میدانند درحالیکه بخش دولتی مسائل برون سازمانی را عمدهترین جزء مشکلزا میدانند که نشانگر این است که این دو بخش به صورت سلسله مراتبی دیدگاهها و نظرهای خاص خود را دارند که در برنامهریزی و تصمیمگیریها حائز اهمیت است.
https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110593_2c994e02ae237e67121574013be327c0.pdf
2017-11-22
175
188
10.22047/srjasnr.2017.110593
بهرهبرداران
پرسشنامه
تحلیل تشخیصی
ناکارآمدی
سیده زهره
میردیلمی
zohremirdeilami@gmail.com
1
دانشآموخته دکتری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
LEAD_AUTHOR
عادل
سپهری
2
استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
حسین
بارانی
3
دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
عزتاله
مرادی
4
دانشجوی دکتری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
اسکندری، ن.، ع. علیزاده و ف. مهدوی. 1387. سیاستهای مرتعداری در ایران. تهران، انتشارات پونه، 164 صفحه.
1
انصاری، ن. و س.ج. سیداخلاقی شال. 1388. بررسی تطبیقی نگرش بهرهبرداران و کارشناسان پیرامون عوامل مؤثر در تخریب منابع طبیعی کشور. مجله علمی پژوهشی مرتع 532-519:11.
2
بصیری، م. 1390. مدیریت پایدار مراتع. همایش مدیریت پایدار مراتع کشور، گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم. 21 مهر ماه. 4 صفحه.
3
بهمنش، ب.، ح. بارانی، م. اونق، م. محمداسمعیلی و ا. عابدی سروستانی. 1392. بررسی شاخصهای بیوفیزیکی ارزیابی تخریب سرزمین: تفسیر دو دیدگاه متخصصان بوم شناسی و بهرهبرداران مراتع. نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار 112-95:(1)3.
4
حسینی عراقی، ه. 1390. چالش ها و راهکارهای دستیابی به توسعهی پایدار مراتع در کشور. همایش مدیریت پایدار مراتع کشور، گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم. 21 مهر ماه. 22 صفحه.
5
حیدری، ق.ا.، ح. بارانی، س.م. عقیلی، ج. قربانی و م.ر. محبوبی. 1389. رابطه خدمات حمایتی ترویجی و مشارکت بهره برداران در طرحهای مرتعداری (مطالعه موردی، مراتع ییلاقی بلده- شمال ایران). مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک 66-47:(4)17.
6
خلیقی، م.م.، ح. آذرنیوند، ع.ا. مهرابی و ت. شامخی. 1390. نقش مشکلات مدیریتی در تخریب و شخم غیرقانونی مراتع. مجله علمی پژوهشی مرتع 108-91:(1)5.
7
دفتر امور مراتع. 1393. اطلاعات کلی مراتع کشور تا پایان سال92 (طبقهبندی مراتع، ممیزی مراتع ،طرحهای مرتعداری، عملکرد و اعتبارات). سازمان جنگلها، مراتع وآبخیزداری کشور، 13 صفحه.
8
دفتر مطالعات و ارزیابی معاونت آبخیزداری وزارت جهاد سازندگی. 1379. گزارش عملکرد اجرایی طرحهای مرتعداری و آبخیزداری. 150 صفحه.
9
سازمان برنامه و بودجه، 1366. بررسی، ارزیابی و نقد طرحهای مرتع و آبخیزداری، دفتر تحقیقات و معیارهای فنی. 160 صفحه.
10
شامخی، ت. و س.م. میرمحمدی. 1391. چالشهای جنگلها و مراتع ایران و پیشنهادهایی برای رفع مشکلات. مرکز تحقیقات استراتژیک، معاونت پژوهشهای اقتصادی، گزارش راهبردی، شماره 150، 31 صفحه.
11
شریفیان بهرمان، ا. 1393. بررسی نقاط قوّت، ضعف، فرصت و تهدید بهرهبرداری از مراتع (مطالعه موردی: مراتع شهرستان آققلا در استان گلستان). پایان نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 176 صفحه.
12
عواطفی همت، م.، ت. شامخی، م. زبیری، د. رضا عرب، و م. قاضی طباطبایی. 1392. دلایل تخریب جنگل: بررسی مدلهای ذهنی کارشناسان منابع طبیعی و مردم محلی با استفاده از روش پویاییهای سیستم. نشریه جنگل و فراوردههای چوب، مجله منابع طبیعی ایران 54-39:(1)66.
13
محمدی کنگرانی، ح.، ت. شامخی و ک. اشتریان. 1389. بررسی تأثیرات قدرت رسمی و غیررسمی سازمانها در تخصیص بودجه (مطالعة حوزه منابع طبیعی در برنامه چهارم توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد). مجلة جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران 343-331:(4)2.
14
محمدی کنگرانی، ح.، ت. شامخی، ک. اشتریان، د. رضا عرب، و د. نوک. 1389. بررسی ساختار قدرت در شبکه تکالیف قانونی نهادهای منابع طبیعی به روش تحلیل شبکهای روابط نهادی (مطالعه موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد). نشریه جنگل و فرآوردههای چوب، دانشکده منابع طبیعی 220-203:(2)62.
15
مهرابی، ع.ا. 1390. مسائل اساسی مدیریت پایدار مراتع در ایران. مقالات همایش مدیریت پایدار مراتع کشور. 21 مهر، گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم تهران، ایران.
16
یوسفی باصری، ع.م. 1371. مشکلات اجتماعی - حقوقی عشایر و ممیزی مراتع. دانشگاه شهرکرد. فصلنامه عشایری ذخائر انقلاب، ویژه نامه کنفرانس بین المللی عشایر و توسعه 58-45:(4)19.
17
انصاری، ن.، س.ج. سیداخلاقی شال و م.ح. قاسمی. 1387. عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر در تخریب منابع طبیعی کشور و سهم آنها در تخریب. فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران 524-508:(4)15.
18
باژیان، غ.ر. 1386. مروری بر مدیریت مراتع جامعه عشایری در گذشته و حال: تغییرات، چالشها و راهکارها. فصلنامة علمی پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران 538-524:(4)14.
19
محمودی، ج.، ق.ا. حیدری و س.ع.ص. میربزرگی. 1390. موانع پذیرش مدیریت چرا از دیدگاه کارشناسان منابع طبیعی (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی مازندران). مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده 9-1:(4)2.
20
مرادی، ع. غ.ع. حشمتی، ف. قلیشلی و س.ز. میردیلمی 1394. مهمترین دلایل موفقیت و عدم موفقیت طرحهای مرتعداری از دیدگاه کارشناسان ناظر (مطالعهی موردی: استان گلستان). مجله مرتع 291-281:(3)9.
21
میرزاعلی، ا. 1380. تشخیص و ارزیابی عوامل مانع مشارکت بهرهبرداران در احیا مراتع آق قلا. پایاننامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه صنعتی اصفهان، 105 صفحه.
22
Abdusalam, M.D. and T. Noguchi. 2006. Evaluation capacity development for participatory forest management in Bangladesh Sal forest based on 4RS stakeholder analysis, Forest Policy Econo. 8:785-796.
23
Baars, R.M.T. and A. Said Moussa. 2002. Pastoralist's perceptions of rangeland degradation in eastern Ethiopia. Questia Media America, Inc. Vol. 6.
24
Green, S.B., N.J. Salkind and T.M. Akey. 2008. Using SPSS for Windows and Macintosh: Analyzing and understanding data. Prentice Hall, New Jersey, USA.
25
Holloway, I. and S. Wheeler. 2010. Qualitative research in nursing and healthcare. 3rd ed. Chichester, West Sussex, UK.
26
Loos, B.P. 1993. Morphological variation in Lolium (Poaceae) as a measure of species relationships. Plant Syst. Evol. 188:87–99.
27
Martinez-Salgado, C. 2012. Sampling in qualitative research: basic principles and some controversies. Ciencia & Saude Coletiva 17(3):613-9.
28
Nuseibeh, B. and S. Easterbrook. 2000. Requirements engineering: a roadmap. In Processing of the Conference on the Future of Software Engineering, Tokyo, Japan. pp. 35-46.
29
Olabisi, L.S. 2010. The system dynamics of forest cover in the developing world: Researcher versus community perspectives. Sustainability 2(6):1523-1535.
30
Purnomo, H., Y. Yasmi, R. Prabhu, S. Hakim, A. Jafar and A. Suprihatin. 2005. Collaborative modelling to support forest management: qualitative systems analysis at Lumut Mountain, Indonesia. Small-scale Forest Economics, Manage. Policy 2(2):259-275.
31
Riggs, T.J. 1973. The use of canonical analysis for selection within a population of spring barley, Ann. Appl. Biol. 74:249–258.
32
Warner, R.M. 2013. Applied Statistics: From Bivariate Through Multivariate Techniques, SAGE Publications. California, USA.
33
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی کیفی مجلههای علمی کشاورزی و منابع طبیعی ایران
در پژوهشی که توسط گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم انجام گرفت، 200 مجله علمی در 13 شاخه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ارزیابی و امتیازدهی شدند. درصد مجلههایی که از نظر امتیاز کل در رتبههای "بسیار خوب"، "خوب"، "متوسط"، "ضعیف" و"بسیار ضعیف" قرار گرفته بودند با استفاده از متداولترین روش آماری تعیین شد. نتایج کلی نشان داد که از این تعداد مجله 5% بسیار خوب، 27% خوب، 5/38% متوسط، 22% ضعیف و 5/7% بسیار ضعیف بودند. افزون بر امتیاز کل، امتیاز مجلهها در 5 شاخص مهم شامل "ارزش کاربردی"، "ضرورت انتشار"، "به روز بودن موضوع"، "بدیع بودن موضوع" و "ارزش علمی- کاربردی" مقالهها جداگانه بررسی شدند. در این بررسی، مجلههایی که امتیازشان مساوی یا بیشتر از میانگین یک انحراف معیار بود مجلههای برتر در نظر گرفته شدند. نتایج نشان دادند که از 200 مجله مورد بررسی 10% در "ارزش کاربردی مجله"، 5/16% در "ضرورت انتشار مجله"، 15% در "به روز بودن موضوع مقاله"، 5/15% در "بدیع بودن موضوع مقاله" و 5/14% در "ارزش علمی- کاربردی مقاله" برتر بودهاند. همچنین درصد مجلههای برتر در یک تا پنج شاخص مهم در شاخههای مختلف نیز محاسبه شد و معلوم شد از 200 مجله مورد بررسی 16% دستکم در یک شاخص، 10% در دو شاخص، 7% در سه شاخص، 2% در چهار شاخص و فقط 5/1% در هر پنج شاخص برتر بوده و 5/63% مجلهها در هیچ یک از شاخصهای پنجگانه برتری نداشتند. بدین ترتیب در تعیین مرتبه علمی- پژوهشی مجلهها میتوان افزون بر امتیاز کل که حاصل جمع امتیازهای شاخصهای کلی مجله و میانگین امتیازهای مقالهها است، امتیازهای پنج شاخص مهم را نیز در نظر گرفت.
https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_110622_b30f3078a13aa9974ea0e99076125c31.pdf
2017-11-22
189
198
10.22047/srjasnr.2017.110622
ارزیابی مقاله
ارزیابی مجله
شاخص علمی
امتیازهای کل مجلهها
عباس
شریفی تهرانی
asharifi1@yahoo.fr
1
استاد دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
1- بینام. 1394. فهرست عنوانهای مجلههای گروه علوم کشاورزی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1393، برگرفته از http://journals.msrt.ir
1
2- عباس شریفی تهرانی و همکاران، 1395. گزارش پایانی طرح پژوهشی «بررسی و ارزیابی کیفی مجلات علمی کشاورزی و منابع طبیعی» گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
2
3- یزدی صمدی، ب.، ح. امیرینوغان و س.ع. پیغمبری. 1386. آمار و احتمالات کاربردی. موسسه انتشارات دانشگاه تهران. شماره 2827. 756 صفحه.
3